Emma Straub || Modern Lovers

Modern Lovers moet het duidelijk niet van de actie hebben maar van de onderlinge relaties tussen de hoofdpersonen. Echt veel gebeurt er namelijk bepaald niet, wat niet wil zeggen dat de twee stellen en hun kinderen die centraal staan probleemloos door het leven fladderen. Verre van dat.

De twee moderne stellen doorstaan in de roman aardig wat relatie-, opvoedings-/‘midlife’- en werkproblemen. Zoë and Jane dreigen uit elkaar te gaan, omdat ze uit elkaar gegroeid zijn, hun restaurant heeft al hun tijd opgeslokt. Hun dochter Ruby is rebels en gooit er op school met de pet naar. Elizabeth en Andrew, zij een degelijke makelaar, hij baanloos door zijn ‘trustfond’, worden in hun voortkabbelende levens geconfronteerd met het verleden. Hun zoon Harry, altijd braaf en netjes, springt onder invloed van Ruby uit de bocht en misdraagt zich voor het eerst in zijn leven.

Modern Lovers gaat over investeren in een relatie, over vertrouwen hebben in elkaar. Er is veel relatietherapie, of juist niet. Lange vriendschappen komen onder druk te staan, geheimen uit het verleden veroorzaken problemen. Het ene succesnummer van de band waar Zoë, Elizabeth en Andrew speelden, zorgt voor een crisis tussen de laatste twee.

Ik ga niet verklappen of alles weer goed komt, dat mag iedereen zelf uitzoeken. Modern Lovers is misschien geen briljante roman, Straub heeft de sfeer van hip Brooklyn en de stellen die vanuit een luxe positie zo hun eigen strubbelingen hebben echter goed verwoord. De roman is Amerikaans prettig relaxt.

Joanna Cannon ||Three Things About Elsie

Longlist

Hoofdpersoon Florence is 84, een pittige oud dame maar helaas dementerend. Cannon neemt ons mee in haar angsten, her twijfel, her verdriet dat zij verandert in iemand die niet langer alleen kan leven. Cannon voegt daar een laagje mysterie aan toe in de vorm van Ronnie Butler ook wel bekend als Gabriel Byrne. Hij is een oude bekende van Florence en beste vriendin Elsie die opeens weer opduikt.

Florence heeft een appartementje in een verzorgingstehuis. Haar dementie wordt erger, de leiding van het huis dreigt met overplaatsing naar een verpleegkliniek, her grootste nachtmerrie. Wanneer Gabriel Byrne in het huis komt wonen, is Florence ervan overtuigd dat hij niet Byrne is maar Ronnie Butler. Klein probleempje: Butler is decennia geleden verdronken. Florence is ervan overtuigd dat Byrne/Butler haar pest, haar treitert door dingen in haar kamer te verplaatsen. Vrienden Elsie en Jack maken zich grote zorgen om de gemoedstoestand van Florence, zij vrezen dat de overplaatsing niet vermeden kan worden.

De roman begint met Florence die op de vloer ligt, ze is gevallen en kan niet meer overeind komen. Pas tegen het einde van de roman weten we of hulp op tijd komt. De val voegt een laag toe aan de roman. De gemiddelde lezer zal begrijpen dat Florence de gang wacht naar ziekenhuis, revalidatie en wat er daarna nog mogelijk is.

Hoewel het mysterie rondom Byrne/Butler best aardig is, maakt het niet de roman. Byrne/Butler is de catalysator waardoor steeds meer dingen uit het verleden van Florence en Elsie onthuld worden. We keren terug naar hun jeugd, de gebeurtenissen die hun levens bepaald hebben. Byrne/Burne is de slagroom die het net wat smakelijker maakt, meer niet. Florence’s leven wordt stap voor stap ontrafeld, het grote, ontroerende, geheim uit haar leven wordt op het allerlaatst onthuld. 

Cannon schrijft prachtig over het proces dat in het hoofd van Florence plaats vindt. Ze is poëtisch, filosofisch en tegelijkertijd nuchter. Ze raakt met akelige precisie het proces van verandering dat plaatsvindt, de angst die daarmee gepaard gaat, het gevoel alle controle over je eigen leven te verliezen. Cannon kon niet weten, dat de roman mij ook persoonlijk zou raken. Net voordat ik ermee begon, was ook mijn moeder gevallen en met een gebroken heup op een revalidatieafdeling belandt. Het verdriet over niet meer terug kunnen naar haar eigen huis, de angst om haar zelfstandigheid kwijt te raken, Cannon verwoordt de twijfels van mijn moeder mooi. Ik had haar graag de ‘vier Annies’ aangereikt als extraatje. Ik moet mijn moeder inmiddels losweken van drie andere Annies met wie ze elke dag lief en leed deelt.

En mijn favoriet is ...

En mijn favoriet is ...

Het bleek nog bepaald lastig om dit jaar mijn favoriet voor de Women's Prize te kiezen. Ik moest kiezen uit twee romans die alle twee verdiende winnaars zouden zijn.

Vier van de romans op de shortlist zijn kanshebbers wat mij betreft. En dat zijn niet The Idiot of When I Hit You. In het eerste geval snapte ik echt niet waar het over ging en in het tweede geval werd het met de hamer erin gebeukt. Niet mijn voorkeursstijl.

Ik ging de Zeemeermin al lezende steeds meer waarderen. En ware het niet dat Imogen Hermes Gowar stevige concurrentie had, dan had ik haar de prijs van harte gegund. Sight bleek zo'n zeldzame roman die je op je nachtkastje wilt hebben om af en toe een zinsnede te kunnen lezen. Het filosofiegehalte was verrassend en verfrissend.

Blijven Sing Unburied Sing en  Home Fire over. Twee sterke romans over goed en slecht, over de maatschappij die te veel mensen in de kou laat staan. Ik vond de manier waarop Ward spiritualiteit en realisme koppelde indrukwekkend, hoe ze duidelijk maakte dat je arm kunt zijn zonder je te misdragen, dat jaren later slavernij nog steeds impact heeft. Ik was echter net zo onder de indruk van de overtuigende wijze waarop Shamsie liet zien dat maatschappij en regering de levens van jonge mensen kunnen verpesten door ze te beoordelen op daden van hun vaders. Wie in Home Fire de echte boosdoeners waren, stond buiten kijf.

Het bleek bijna onmogelijk om tussen beide romans te kiezen. Indien ik echt gedwongen zou worden een keuze te maken, dan denk ik dat de subtiliteit van Ward net de doorslag zou geven. Shamsie had de beschikking over 'groots' materiaal, Ward moest het doen met de enorme impact van onbeduidend lijkende kleine daden. Hoe dan ook wat dan ook, ik zal tevreden zijn indien morgen één van beide dames wint.

Kamila Shamsie ||Home Fire

Shortlist

Toen ik Home Fire las, had ik wel ergens opgevangen dat de roman losjes gebaseerd was op een Grieks drama, Antigone. Een drama dat ik nota bene onlangs in operavorm nog had gezien. Gelukkig was ik dat tijdens het lezen vergeten en kon ik mij laten verrassen door Shamsie. Dat gun ik mijn lezers ook, dus probeer ik – hoewel dat lastig is  - zo min mogelijk over de inhoud te onthullen.

Home Fire gaat over twee gezinnen, alle twee Pakistaans-Brits: een gezin zonder ouders waarin de twee jongsten, een tweeling, zijn opgevoed door hun oudere zus Isma. De roman start wanneer deze zus eindelijk haar leven weer oppakt en in de Verenigde Staten promotieonderzoek gaat doen; jongere zus Aneeka blijft in Engeland achter, jongere broer Parvaiz is niet langer in beeld. Hij heeft een persoonlijke keuze gemaakt waardoor hij zijn zussen in de steek heeft gelaten. Het blijft lang onduidelijk wat die keuze was en hoe hij daarmee het voorbeeld van zijn vader, een terrorist die zich heeft aangesloten bij Al-Queda, volgt.

Het andere gezin is dat van de politicus Karamat Lone die in zijn persoonlijk leven de Islam heeft afgezworen en keuzes maakt die niet persé ten goede komen van zijn Pakistaans-Britse landgenoten. Zijn zoon Eamonn heeft een sabbatical en brengt die door in de VS waar hij toevallig Isma ontmoet. De twee worden vrienden. De vraag of de vriendschap kan uitgroeien tot meer blijft hangen. Totdat Eamonn terugkeert naar Engeland en daar Aneeka ontmoet. Tegen alle verwachtingen in krijgen de twee een relatie. Een geheime relatie, Aneeka wil – zegt zij – niet belast worden door wat de familie en buitenwereld vinden van hun niet meteen logische verbintenis.

De keuzes van de vaders bepalen het leven van hun kinderen. Imsa, Aneeka en Parvaiz zullen altijd moeten opboksen tegen het feit dat hun vader een terrorist was, waardoor ook zij altijd onder een vergrootglas liggen bij de autoriteiten. De keuzes die zij maken in Home Fire vloeien voort uit hun persoonlijke pogingen om om te gaan met de nalatenschap van hun vader. Eamonn blijft de zoon van een politicus die ingrijpende keuzes heeft gemaakt om carrière te maken en die in het proces vergeten is dat hij ook nog vader is. Een vader die aan alle kanten uitstraalt dat zijn zoon maatschappelijk nog net niet mislukt maar zeker ook niet geslaagd is.

Home Fire is een roman met vele lagen, opgedeeld in meerdere delen waarin met uitzondering van Eamonn iedereen aan het woord komt. Op die manier laat Shamsie zien hoe menselijke keuzes de leven van hun naasten beïnvloeden. En hoe gewetenloos ‘het systeem’ omgaat met individuen. Of het nu de Britse staat is die jonge kinderen nadraagt dat hun vader in hun ogen een fout heeft gemaakt. Of extreme moslims die jonge kinderen onder valse voorwendselen verleiden om met hun zaak mee te vechten. Of de politicus is die het leed van één gezin ondergeschikt maakt aan zijn politiek belang.

Home Fire laat zien dat er geen ene waarheid is, Shamsie laat zien dat de kinderen elk op hun eigen wijze hun leven proberen te leiden zonder daar een oordeel aan te koppelen. Shamsie is wel duidelijk in haar afkeer van politiek ten koste van persoonlijke levens, van extreme islam ten koste van persoonlijke levens maar ook daar laat zij zien dat er geen één enkele waarheid is. Parvaiz is geen doortrapte terrorist, hij is een naïef joch dat niet in de gaten heeft hoe hij stap voor stap een wrede wereld ingetrokken werd. Door Shamsie had ik alleen maar medelijden met hem; ik deel waarschijnlijk haar afschuw voor zijn meedogenloze verleider. 

Shamsie heeft haar roman vakkundig geconstrueerd. Zij onthult beetje voor beetje de feiten en bouwt daarmee de spanning steeds meer op, culminerend in een explosief einde dat de waanzin van religieuze en politieke belangen feilloos blootlegt. Het leven van Eamonn en Aneeka wordt letterlijk op gruwelijke manier ondergeschikt gemaakt aan die belangen. Ik zat gelukkig thuis op de bank want er ontsnapte mij een keiharde kreet van afgrijzen bij het lezen van de wat vervolgens de laatste pagina bleek. Ik bleef in volledige shock achter.

Wil je weten waarom ik in shock was? Lees deze roman vooral. Ik was al onder de indruk van Shamsie, na Home Fire ben ik dat alleen nog maar meer.