woensdag 28 oktober 2015

Denis Johnson >> The Laughing Monsters

Iemand op internet had The Laughing Monsters aanbevolen. Ik kan niet meer terugvinden wie. Jammer, ik had graag aan deze persoon gevraagd waarom hij/zij vond dat ik deze roman moest lezen. Ik heb het gedaan en het was geen straf maar om nu te zeggen dat ik een toproman gelezen heb? Nou nee. Ik merkte dat ik redelijk iebel werd van het feit dat steeds geïnsinueerd werd dat onze hoofdpersoon in opdracht van CIA of iets dergelijks naar Sierra Leona was gestuurd maar dat nergens in de roman het hoe wat of waarom precies duidelijk werd. Hij moet blijkbaar ene Michael volgen maar waarom, dat is me nog steeds niet duidelijk. Wat volgt is een rare rondreis door Sierra Leona, Ghana en nog wat Afrikaanse landen en een hoofdpersoon die voortdurend van de hak op de tak springt. Het onrustige van de reis vertaalt zich dus ook naar een onrustige vertelstijl. Ik moet bekennen dat ik zo voor me zag dat deze roman succesvol zou worden omgetoverd tot een serie of film maar als boek vond ik de stijlfiguur minder geslaagd. Ik had sterk de indruk dat Johnson vooral trucjes toe paste in de hoop zijn verhaal daarmee interessanter te maken. Die trucjes waren echter te doorzichtig en werkten daardoor niet. Geen succes wat mij betreft.


woensdag 21 oktober 2015

Anne Enright || The Green Road

Veel gebeurt niet in The Green Road, de roman draait vooral om relaties en om de consequenties die opvoeding, of liever gezegd een moeder, kan hebben op latere keuzes in het leven. In dit geval op keuzes in het leven van Constance, Emmett, Dan en Hanna. Laat ik voorop stellen dat ik de roman vooral goed vind op die momenten dat Enright de familierelaties induikt en dat doet door de kleine omgangsdingen te benadrukken. Zij excelleert niet in de grote gebaren maar in de kleine gestes, de kleine gewoontes. Daar waar zij het nodig vindt Dan en Emmett in hun leven ver buiten Ierland te beschrijven, verliest zij aan scherpte en verwordt wat zij schrijft tot algemeenheden. Juist in de familierelaties slaagt Enright er onovertroffen in om haar lezer te overtuigen. In die hoofdstukken waarin zij de relatie tussen moeder Rosaleen en haar vier kind(eren) beschrijft of de relaties die haar kinderen in hun eigen leven krijgen, vergroot zij het kleine en benadrukt daarmee juist dat een moeilijke relatie tussen ouder en kind over het algemeen niet zit in het grote (mishandeling ed) maar in de kleine dagelijkse dingetjes. Enright slaagt erin de lezer zich op meerdere fronten ongemakkelijk te laten voelen: in de relatie tussen de kinderen en hun moeder, in het feit dat jij jezelf erop betrapt dat je denkt 'best wel een leuk mens die moeder, waar zeuren die kinderen over?!' en door te laten zien dat het voor de kinderen ook wel eenvoudig is om alle schuld op hun moeder af te wentelen: dus is de oudste het tegenovergestelde van haar eigen moeder, begraaft de oudste zich in ontwikkelingswerk, heeft nummer drie moeite met relaties en is de jongste een gemankeerde alcoholistische actrice. De vraag 'maar wat draag ik zelf bij?' wordt niet gesteld. Ongemakkelijk door de herkenbaarheid, Zoals gezegd, Enright vindt het nodig twee van de vier kinderen de grote thema's van het leven te laten ervaren, AIDS in de jaren 80 in New York en de problematiek van ontwikkelingslanden. Dat zijn niet de sterkste hoofdstukken van het boek. Die spelen zich af in Ierland, in en rond het ouderlijk huis. The Green Road is daardoor wat wisselend van kwaliteit: Enright excelleert op momenten en laat het op andere momenten afweten. Jammer.


maandag 12 oktober 2015

Man Booker Prize 2015: Mijn favoriet

Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen: mijn favoriet gaat niet winnen. Deze roman is namelijk door de jury niet op de longlist geplaatst. Na het lezen van de complete shortlist weet ik zeker dat Lila van Marilynne Robinson met kop en schouders boven haar shortlist-genoten uitsteekt. Lila is een prachtig geschreven roman waarin Robinson verhaalt hoe zwaar een jeugd vol geweld en onrust kan zijn. Juist door ook aandacht te besteden aan mooie dingen in het leven van Lila en haar toekomst als moeder / echtgenote, benadrukt Robinson subtiel hoe moeilijk het leven van haar hoofdpersoon is geweest. Helaas heeft de jury een aantal romans uitverkoren waarin die subtiliteit en balans volledig ontbreken. Het lijkt wel of de jury erin wil rammen, dat geweld en agressiviteit onderdeel van het leven zijn. Naast de overdosis aan geweld is mijn probleem met drie van de zes romans, dat de auteurs doorslaan in hun boodschap en niet de literaire middelen inzetten die een begenadigd auteur kan inzetten om boodschap en literaire kwaliteit te verweven. Seven Killings heeft de subtiliteit van een game met één en al geweld, de roman beukt alleen maar op de lezers in. In A Little Life leidt een opeenstapeling van misbruik en mishandeling tot een zwaar gevoel van hopeloosheid. Ik heb de roman meerdere malen weg moeten leggen, omdat het me teveel werd. In The Fishermen blijkt de situatie voor vier broers totaal hopeloos en ongeloofwaardig. Het kan zijn dat ik te weinig weet van de Nigeriaanse cultuur maar de auteur slaagt er niet in om dat gat te overbruggen. Ook The Year of the Runaways is een opeenstapeling van geweld, haat en misbruik waarvan je compleet moedeloos wordt.  Alleen A Spool of Blue Thread en Satin Island kun je lezen zonder bij jezelf te denken 'dit kan toch niet zo blijven doorgaan!'. Toch is mijn favoriet onder de shortlist-romans The Year of the Runaways. A Spool en Satin Island zijn aardig en vermakelijk maar niet van het kaliber waar de Booker voor staat. The Year of the Runaways bleef voor mij, ondanks alle gewelddadigheid en wreedheid overeind door de introductie van een menslievende en barmhartige hoofdpersoon, Narindar, de papieren echtgenote van Randeep. Zij offert haar eigen leven op om een jongeman een kans op een beter leven te bieden en maakt zo, dat in The Year de hoop overeind blijft. Blijft het nog steeds een heftige roman maar in ieder geval eentje waarin Sunjeev Sahota zijn boodschap weet over te brengen door geweld af te wisselen met barmhartigheid.

Ik realiseer mij dat ik niet volmondig voor The Year kies, maar meer kan ik er dit jaar niet van maken. Na vier boeken vol geweld was ik het zat, ik hoop dat de jury volgend jaar uit haar depressie is en gewoon weer voor mooie boeken kiest.



zondag 11 oktober 2015

Tom McCarthy || Satin Island

Ik heb McCarthy's vorige Man Booker short list roman 'C' nooit uitgelezen: saai en oninteressant, na zo'n 50 pagina's heb ik het opgegeven. Ik had dus bepaald geen hoge verwachtingen van Satin Island. Ik vermoed dat Satin Island geen publiekstrekker gaat worden, daarvoor is de roman te filosofisch, te intellectueel. Ik moet zeggen dat ik het wel amusant vond om een roman te lezen die in eerste instantie veel weg had van een managementboek, maar dan goed geschreven. De hoofdpersoon heeft een vage functie binnen een vaag mondiaal bedrijf - zeer dure consultancy schat ik zo in - en veel van de prietpraat is zeer herkenbaar: het niet nader uitgelegde project dat de wereld gaat veranderen, de goeroe-achtige bestuurder, de opdracht om hét document te schrijven, het is allemaal vermakelijk aanwezig. Ergens halverwege de roman verschuift het accent subtiel: onze hoofdpersoon begint te twijfelen aan het bedrijf, het project en aan zijn eigen opdracht. En ook daar speelt McCarthy met de moderne werkgever: altijd op zoek naar iets betere, naar zingeving, naar een manier om te kunnen excelleren. Tussendoor kat McCarthy ook nog extremen in de moderne wereld af. Met name experimentele behandeling van kanker moet het ontgelden. De scène waarin de hoofdpersoon een verband legt tussen kanker en oorlogsgebieden is schrijnend en prachtig geschreven.  Satin Island is niet zo maar een parodie op de corporatie wereld, Satin Island is ook een zoektocht naar de betekenis van ons leven. Aan het einde van de roman heeft de hoofdpersoon die betekenis niet gevonden en ik vrees dat dit nooit zal gebeuren, met als dit voor de meesten van ons het geval is. Mooi, maar ik vrees niet voor het grote publiek.


dinsdag 6 oktober 2015

Marlon James || A Brief History of Seven Killings

Wat zal ik zeggen? Ga ik iemand aanraden deze roman te lezen? Nou nee, of je moet in staat zijn een enorme hoeveelheid geweld gecombineerd met de hersenspinsels van criminelen, drugsverslaafden en CIA-agenten te verstouwen. Ik merkte in ieder geval dat ik totaal murw gebeukt was door James. Is het een knappe prestatie van James? Vast. Het is niet niets dat iemand een kleine 700 pagina's vol schrijft met alleen maar 'stream of consciousness'. En zich dan ook nog weet te verplaatsen in de hoofden van mensen van wie je mag verwachten dat de schrijver hun persoonlijke ervaringen niet deelt. Het gros van de mensen die in Seven Killings aan het woord komen zijn namelijk bendeleiders, drugsbarons en hun hulpjes. Afgewisseld met een enkele CIA-agent, ook niet altijd even zuiver in de leer, een journalist en wel helemaal één vrouw. Het probleem dat ik heb met Seven Killings is dat James mij meedogenloos bombardeert met een orgie aan geweld, het geraaskal van moordenaars die stijf staan van de crack, ongelooflijke vrouwonvriendelijkheid, intriges op lokaal en mondiaal niveau en een overdaad aan feitjes die opkomen in de hoofden van al die vertellende mensen. James doet het vast met een bedoeling, wellicht dat de vorm van zijn roman correspondeert met de hoeveelheid geweld die in zijn geboorteland Jamaica blijkbaar aan de orde van de dag was en die de Jamaicanen dagelijks moesten ondergaan. En dan nog, ook die Jamaicanen hadden vast af en toe een momentje van rust. Een moment waarop ze wel konden genieten van het leven, een moment waarop geweld even niet hun leven beheerste. Dat moment gunt James zijn lezers niet. Seven Killings is een bombardement en dan zo eentje waarbij nog wat extra bommen gegooid worden en nog wat extra om zeker te zijn dat het beoogde effect gehaald wordt. 'Overkill' heet zoiets. Ik zou James graag willen vragen waarom hij niet meer afwisseling in zijn personages heeft aangebracht. Ik vraag me af of er nu werkelijk niet 1-2 personages aan het woord hadden kunnen komen die een ander perspectief naar voren hadden gebracht en die niet zo ongelooflijk geobsedeerd waren door geweld, moord, sex en drugs. Datzelfde geldt voor zijn keuze om met stream of consciousness te werken. Een roman die ook ruimte had geboden aan omgeving en beschrijving had er waarschijnlijk minder in gehakt. Ik vrees dat James deze keuze zeer bewust gemaakt heeft. Helaas voor hem betekent dit in ieder geval een lezer / blogger die niet gecharmeerd is van zijn boek en afgaande op de reacties op social media ben ik niet de enige. Ik ben in ieder geval blij, dat degenen die door dit boek geinspireerd zouden kunnen raken er waarschijnlijk nooit aan beginnen.