zaterdag 31 december 2016

2016 in boeken


Voor degenen die mijn blog regelmatig volgen, zal het niet als een verrassing komen dat ik niet echt iets op heb met geweld. Ik was dan ook opgelucht, dat de boeken die ik in 2016 gelezen (niet noodzakelijkerwijs geschreven in dat jaar) veelal niet gewelddadig waren. De overdosis aan geweld die ik in 2015 tot mij had genomen, bleek dit jaar dan ook beperkt. Tot mijn grote blijdschap kwam ik dit jaar volop aan mijn trekken met meer beschouwende romans die het moeten hebben van hun subtiliteit. Het zal niemand verbazen dat mijn top drie voor dit jaar bestaat uit romans waarin teruggekeken wordt, waarin op subtiele wijze gehint wordt op een moeilijk verleden en waarin mensen centraal staan.

Verrassend
Degene die mij totaal verraste was Ann Leckie met haar Sword-trilogie. Ik ben bepaald geen fan van sci-fi maar haar boeken over een sterrenstelsel waar mensen in ruimteschepen veranderen en heersers zichzelf ontelbare keren klonen, fascineerde mij van begin tot einde. Inmiddels heb ik de boeken al vaker cadeau gegeven en hoor ik ook van de ontvangers enthousiaste geluiden terug. Een andere roman die positief verraste was The Girls van Emma Cline. Ik vreesde een door de hype opgeblazen roman en werd verwend met een goed geschreven roman die mij ook nog eens aan het denken zette. Ook ik had één van The Girls kunnen zijn.




Sorry, niet voor mij
Er zijn helaas ook boeken die ik achteraf niet persé had hoeven lezen. Mijn derde poging om Howard Jacobson te waarderen mislukte ook met Shylock, ik ben inmiddels tot de conclusie gekomen dat Jacobson mij niet ligt, ik laat zijn romans vanaf nu links liggen. De twee romans over het leven van Jesus geschreven door toch echt niemand anders dan JM Coetzee vielen mij zwaar tegen. Ik had zijn gebruikelijke wrange schrijfstijl gecombineerd met een pijnlijk schurend verhaal maar kreeg een filosofisch betoog. Helaas niet mijn pakkie-an.





Mijn favorieten
Mothering Sunday van Graham Swift had wat mij betreft dit jaar de Booker mogen winnen. Het is verbazingwekkend, dat de roman de longlist niet eens gehaald heeft. Kijkend naar het contrast met de winnaar snap ik het wel. Waar The Sellout vooral snel en ‘streetwise’ is, kiest Swift voor een gedetailleerde beschrijving van een allesbepalend moment in het leven van twee personen. Langzaam maar gestaag werkt hij toe naar de apotheose.




In  Lucy Barton neemt Elizabeth Strout ons ook mee in zo’n allesbepalende periode in het leven van haar hoofdpersoon. Geen grootse gebaren of gebeurtenissen maar een bijna verstild beeld van een complexe jeugd waarin het uiten van liefde niet aan de orde was. Strout schrijft bijna afstandelijk over Lucy Barton en benadrukt zo dat deze vrouw niet gemakkelijk te vatten is.


Madeleine Thien redde het wel naar de shortlist, ik had haar Do Not Say We have Nothing graag de Booker gegund. Thien vertelt een complex verhaal en slaagt erin haar hoofdpersonen met al hun fouten en tekortkomingen tot leven te wekken. Waar ik in eerdere romans over de Chineze revolutie volledig afhaakte op het totale gebrek aan zelfreflectie bij de hoofdpersonen relativeert Thien dat wat haar hoofdpersonen overkomt en de keuzes die zij maken.


vrijdag 30 december 2016

De lichtere kost ...

In 2016 heb ik ruim één boek per week gelezen en besproken in BooksandLiliane. Daar blijft het echter niet bij. Naast deze verantwoorde boeken neem ik namelijk ook nog aardig wat lichtere stof tot mij. Om te beginnen ben ik bepaald verslaafd aan Elizabeth George, Christopher Brookmyre en Robert Galbraith. Omdat zij alle drie dit jaar nieuwe romans uitbrachten, ben ik weer heerlijk aan mijn trekken gekomen. Detective Lynley en zijn compagnon Barbara Havers vervelen na zo’n 25 jaar nog steeds niet, journalist Jack Parlabane verliest zijn streken gelukkig nooit en Cormoran Strike lijkt een blijvertje. Om een of andere reden besloot ik ergens dit jaar dat tijd was voor Nicci French en haar kleurenserie. Strak geschreven zoals altijd maar af en toe net iets te voorspelbaar. Psychiater Frieda boeide tot aan het einde.  Tijdens mijn vakantie in Canada heb ik Louise Perry ontdekt en is een nieuwe verslaving ontstaan: haar inspecteur Gamache is de Frans-Canadese  versie van Barnaby in de Midsomer Murders. Hoewel zijn basis in Montreal ligt, vertoeft hij meer dan regelmatig in een lieflijk dorpje in de Canadese bossen waar aan de lopende banden lijken opduiken, wat geleidelijk aan leidt tot hechte vriendschappen met een klein groepje dorpsbewoners. Omdat zij elke roman weer opduiken, voegt Perry elk boek weer nieuwe informatie over deze mensen toe, en dat maakt de romans extra leuk. Ik wacht nu met smart op deel 7, het is gereserveerd bij de bieb. Een andere serie waar ik mij dit jaar op geworpen heb, valt vrees ik onder de categorie ‘geheime genoegens’: de ‘grave’-serie van Darynda Jones. Wat zal ik zeggen? Een vrouwelijke hoofdpersoon met voluptueuze vormen en ADHD die Magere Hein blijkt te zijn en verdwaalde doden naar het hiernamaals begeleidt. En verliefd is op de zoon van Satan, naar de aarde gestuurd om haar te vermorzelen. Klinkt goed, nietwaar? Als het om de liefde gaat en romans waarin het meisje aan het einde natuurlijk in de armen valt van de held, dan is Kathy Fforde natuurlijk nog steeds onovertroffen. Haar laatste romans ontberen de humor van haar eerste romans, het blijven echter heerlijke romans om eventjes bij weg te zwijmelen. Liefde, romantiek en de o zo Britse sfeer maken Fforde wat mij betreft tot een jaarlijks verplicht nummer, gelukkig voldoet ze met liefde aan die opdracht.








donderdag 29 december 2016

Rose Tremain || The Gustav Sonata

In The Gustav Sonata volgt Rose Tremain de vriendschap tussen twee mannen. Hun verschillende achtergronden, wensen en ambities komen naadloos bij elkaar. En passant maakt Tremain ook nog eens duidelijk dat de neutraliteit van een land probleemloos kan leiden tot het sluiten van de ogen voor de realiteit en het kiezen van partij. Zwitserland hield vanaf een bepaald moment op om Joden toe te laten die vluchtten voor het Nazi-regime. Gustav’s vader is één van de mensen die niet kon toezien hoe onschuldige mensen teruggestuurd werden naar Duitsland. Zijn echtgenote, Emilie, verwijt dit ‘de Joden’ de rest van haar leven: haar comfortabele leven als echtgenote van een politieagent komt abrupt tot een einde wanneer zijn daden leiden tot oneervol ontslag. Baby Gustav groeit op met een verbitterde moeder, die hem opvoedt maar niet van hem houdt. Het zorgt ervoor dat de volwassen Gustav nog steeds zijn uiterste best doet om de mensen om hem heen tevreden te stellen, hen een goed tehuis te bieden. Zijn beste vriend Anton lijkt een tevreden bestaan te leiden, maar lijdt onder het feit dat hij, een talentvol pianist, zijn plankenkoorts niet onder controle kan houden. Hij moet zich tevreden stellen met een leven als muziekleraar.
Tremain heeft haar roman opgedeeld in meerdere tijdsvlakken; zij laat Gustav en Anton zien als jonge kinderen en pakt daarna de draad weer op wanneer de mannen de vijftig naderen. Gustav’s ouders dienen om nog verder terug te gaan in de tijd en te laten zien hoe de Tweede Wereldoorlog ook mensen beïnvloedde die zogenaamd neutraal waren. Een korte scheiding waarin Emilie terugkeert naar haar ouderlijk tehuis maakt duidelijk waarom Emilie moeite heeft om van Gustav te houden: zij is zelf opgevoed door een totaal liefdeloze moeder. Toch bekruipt mij als lezer de indruk dat Emilie hoe dan ook niet echt een aardige vrouw was geworden. Gustav laat zien hoe het anders kan: hij ontfermt zich liefdevol over de mensen om hem heen en waakt over Anton. Dat hij meer dan platonische gevoelens voor zijn vriend heeft, is al vrij snel duidelijk. Hij zet hun vriendschap echter nooit op het spel.
The Gustav Sonata is geen roman van het grote gebaar, van de dramatische gebeurtenissen. Tremain blijft onderkoeld en neemt ons vrij beschrijvend mee in het leven van beide vrienden. The Gustav Sonata moet het vooral hebben van subtiliteit, iets waarvan ik – het moge inmiddels duidelijk zijn – een liefhebber ben. De combinatie van juist gekozen woorden in fraaie complexe zinnen met de opbouw van het verhaal maakt dat The Gustav Sonata werkt. Tremain laat zien hoe jeugd en opvoeding van invloed kunnen zijn op de levens van mensen. Ze laat ook zien dat wat voor de één werkt voor de ander beperkend en verstikkend kan zijn. Gustav lijkt op het eerste gezicht een saaie man, Tremain laat zien dat vriendschap en loyaliteit opwegen tegen een leven vol opwinding.


vrijdag 23 december 2016

Beth Lewis >> The Wolf Road

Is The Wolf Road origineel? Nee, bepaald niet. Er zijn wel meer romans over een wereld waarin een al dan niet door mensen veroorzaakte ramp het leven op zijn kop heeft gezet. En er zijn ook wel meer romans over de eenling die tegen een onrecht ten strijde gaat en die onderweg onverwachte vriendschappen sluit. Hoofdpersoon Elka is dus niet origineel, dat wil niet zeggen dat ik als lezer niet geboeid was door haar geschiedenis, heden en toekomst. Dat komt vooral door de schrijfstijl van Lewis: vlot, toegespitst op een jonge vrouw die in de wildernis opgroeit en met een goed oog voor details. The Wolf Road volgt alle clichés maar doet dat wel op een goede manier. Lewis neemt de lezer aan de hand mee in Elka's letterlijke en figuurlijke zoektocht naar pleegvader Trapper. zij combineert ruige natuur, de vriendschap met een wolf en een op het eerste gezicht stads meisje, Penelope, en de onthullingen over Trapper op zo'n manier dat ze op een natuurlijke manier naar een apotheose toewerkt. The Wolf Road is eerlijk gezegd gewoon spannend. Alle clichés doen niet af aan het feit dat ik wil weten hoe Elka erin slaagt Trapper te vinden, dat ik wil weten hoe haar vriendschap met Penelope zich verder ontwikkelt en hoe ze zelf uit haar strijd komt. Ik heb The Wolf Road met veel plezier gelezen, ik durf een gok te wagen dat we Elka en Penelope over niet al te lange tijd ook op het witte doek kunnen gaan bewonderen. De roman vraagt om verfilming.


dinsdag 20 december 2016

J.M. Coetzee || The Childhood / Schoolyears of Jesus

Ik zal maar meteen met de deur in huis vallen: ik geloof niet dat ik deze Coetzees snap. Ik vermoed, dat de wereld waar de hoofdpersonen zich bevinden voor iets staat maar ik heb geen idee wat. Het is mij niet duidelijk of deze wereld waarin iedereen arriveert zonder herinneringen ons aardse leven is of het leven na de dood. In The Childhood leven de hoofdpersonen in een soort communistische heilstaat waar iedereen letterlijk op brood en bonen leeft, in The Schooldays introduceert Coetzee niet-aardse elementen. Zo voelen zesjarige David en zijn klasgenoten 'getallen' door ze te dansen. Ik vrees dat ik net als Davids voogd / verzorger geen flauw idee heb wat dat inhoudt. Het lijkt erop dat de twee romans een allegorie zijn, een parabel. Ze roepen meer vragen op dan ze beantwoorden, hun hoofdpersonen zijn types, er is niet of nauwelijks sprake van enige karakterontwikkeling. Simon is de gegronde, nuchtere man die, hoewel kritisch, meegaat met de mores van zijn maatschappij; Ines, de 'moeder' van David, is tegelijkertijd de oermoeder maar ook de egoïstische. David zelf is om heel eerlijk te zijn een pedant arrogant en betweterig jochie dat neerkijkt op de mensen die hem niet kunnen volgen. En aangezien hij behoorlijk intelligent is, zijn dat er nogal wat.
Ik weet niet waar Coetzee met deze romans naar toe wil. Het lijkt erop dat ze vooral vehikels zijn om filosofische ideeën tot ons te brengen. Dat is an sich prima maar ik vind het persoonlijk toch zo prettig indien in een roman ook roman-achtige zaken gebeuren. In dit geval weet ik niet wat ik met de hoofdpersonen of met de wereld waarin zij leven aanmoet. Ik snap niet waar Coetzee naartoe wil met als resultaat dat ik in The Schooldays afgehaakt ben. Ik vermoed dat ik me niet meer ga wagen aan de middelbare schooltijd van Jesus.






maandag 12 december 2016

Gavin McCrea || Mrs Engels

Mrs Engels begon sterk, met een eerste zin die Lizzie Burns aka Mrs Engels haarscherp neerzette. En toen zakte de roman als een plumpudding in. Ik hoopte op een vervolg met de pittige dame uit de eerste zin, zij bleek helaas minder vrijgevochten , nuchter en brutaal. En of we haar dat kwalijk kunnen nemen? Lizzie heeft namelijk de pech dat de man, die haar rond haar 20e ontmaagdt, haar ook een geslachtsziekte bezorgt, iets wat in het ziekenhuis wel erg rigoureus genezen wordt: haar baarmoeder wordt maar meteen verwijderd. Lizzie's zus woont inmiddels op kosten van Friedrich Engels in een mooi huis, Lizzie mag bij haar zus intrekken. Hun werk als fabrieksarbeiders kunnen zij staken. Zuslief overlijdt aan een combi van teveel miskramen en verdriet om het kind dat Friedrich bij een andere vrouw heeft verwekt, Friedrich en Lizzie besluiten dan vrij pragmatisch dat zij dan maar een stel zijn. Dertig jaar later voelt Lizzie zich nog steeds de mindere van haar zus, de op een na beste oplossing. Pas wanneer zij ook overlijdt, blijkt dat Friedrich wel degelijk van haar heeft gehouden. In de tussentijd hebben ze 30 jaar een huis gedeeld en veel lief en leed samen met de familie Marx. Vooral de relatie met die familie ligt moeilijk bij Lizzie. Zij snapt niet waarom Friedrich zich bijna slaafs opstelt naar de grote Karl Marx en ergert zich voortdurend aan Mrs Marx, een vrouw van goede komaf die het volledig normaal vindt dat het vermogen van Friedrich wordt besteed aan de goede zaak en daarmee dus aan de familie Marx. Naar mate de jaren verstrijken, voelt Lizzie zich steeds minder op haar plek in het milieu van straatarme belezen wereldverbeteraars en revolutionairen. Lizzie is de ik-figuur, zij deelt haar verhaal en al haar onzekerheden met de lezer. Ik vermoed dat McCrea geprobeerd heeft een gebalanceerd beeld van haar naar te zetten, maar ik vrees dat hij daar niet geheel in is geslaagd. Zeker zijn er vrouwen die sterk overkomen en ondertussen zeer onzeker zijn, McCrea slaagt er echter in zijn roman niet in om de kloof tussen wie Lizzy is en hoe ze overkomt goed te dichten. Aan de ene kant de vrouw die al jaren ongetrouwd met een man samenwoont, aan de andere kant de persoon die vlucht in drank en een oude liefde.  Het wringt en dat maakte dat ik mijn interesse in Lizzie dreigde te verliezen. Noch Lizzie Burns noch Mrs Engels overtuigen.


zondag 4 december 2016

Ron Rash || Above the Waterfall

Een dorp in de Appalachen en de inwoners zoals we ze lijken te kennen uit Amerikaanse series vormen het decor voor Above the Waterfall. De sheriff die oogluikend en tegen kleine betaling (zijn pensioenvoorziening zullen we maar zeggen) bepaalde overtredingen over het hoofd ziet, die alle inwoners van het dorp persoonlijk kent omdat hij er geboren en getogen is. Type ruwe bolster. De ondernemer die op tijd inzag dat juist de ongerepte natuur een Unique Selling Point was en een succesvolle Spa met vismogelijkheden is gestart; de misfit die tegen zijn zin nu net daar een goede baan kon krijgen; de ‘park ranger’ met een verleden die in de natuur en in gedichten probeert in het reine te komen met haar verleden en de oude, eenzame man die ervan wordt beschuldigd dat hij het viswater heeft vergiftigd. Maar ook de drugsverslaafde neef van de oude man die alleen maar op zijn erfenis uit is, zijn aan crack verslaafde vriendin en de regelmaat waarmee coke-laboratoria gevonden en ontmanteld worden. Het leven in Noord-Carolina draait allang niet meer alleen om agrarische werkzaamheden. Rash wisselt de ontluistering van het dorpse leven én de schoonheid van de natuur af; om en om gaan de hoofdstukken over wat er in het dagelijkse leven gebeurt én hoe Becky, de park ranger de natuur om haar heen ervaart. Harde werkelijkheid en lyrische indrukken wisselen elkaar effectief af. Wie uiteindelijk het water heeft vergiftigd, doet er niet zo toe, Rash laat vooral zien hoe mensen omgaan met de hardheid van het bestaan en welke weg ze hierin kiezen. Soms betekent dat opkomen voor je buren, soms betekent dat ze keihard aanpakken. Ik ben aangenaam verrast door deze voor mij onbekende schrijver. De lyrische delen zijn niet altijd even toegankelijk maar lonen zich de moeite door hun prachtige taalgebruik. Het contrast met de kale taal in de andere hoofdstukken maakt Above the Waterfall bijzonder.