zondag 22 januari 2023

Maggie O’Farrell – The Marriage Portrait

Het is vanaf de eerste regels duidelijk dat hoofdpersoon Lucrezia de’Medici niet oud wordt en de roman waarschijnlijk niet gaat overleven. Hoe zij uiteindelijk overlijdt blijft tot de laatste pagina’s een mysterie. Het is de kracht van Maggie O’Farrell dat zij een vrij onbekende vrouw uit de 14e eeuw voor ons tot leven brengt.*

O’Farrell bewerkstelligt dat op drie manieren: de structuur van haar roman, haar waarlijk fantastische schrijfstijl en de wijze waarop zij ons meeneemt in het leven van een jonge vrouw die voorbestemd is om uitgehuwelijkt te worden. Omdat de roman focust op één jaar uit het leven van Lucrezia, is er geen sprake van diepe karakterontwikkeling. Daarvoor is de spanne gewoon te kort.

O’Farrell start haar roman met Lucrezia en echtgenoot Alfonso. Lucrezia dacht dat ze naar een lieflijk buitenhuis zouden gaan met zijn tweetjes (relatief dan, een hertog kan niet zonder een entourage), ze blijken na een zware tocht te paard gearriveerd in een strenge, onwelkome grenspost. Tijdens het eten weet Lucrezia het zeker: Alfonso gaat haar vermoorden. In de roman die volgt werkt O’ Farrell gestaag twee lijnen uit: het leven van Lucrezia vanaf haar geboorte, haar pogingen om haar dood te voorkomen. De hoofdstukken waarin de lijnen worden uitgewerkt, wisselen elkaar om en om af.

Lucrezia is een typische telg uit een voornaam adellijk gezin, voorbestemd om uitgehuwelijkt te worden. O’Farrell beschrijft het leven op het hof en laat zien hoe Lucrezia en haar zussen en broers klaargestoomd worden om hun plicht te vervullen. Protesteren heeft geen zin; het hertogdom heeft allianties nodig. O’Farrell beschrijft deze wereld met al haar pracht en praal maar ook met het onderliggende gevoel van machteloosheid: Lucrezia is slechts een pion, haar ouders houden waarschijnlijk vast van haar maar ze heeft haar plicht te doen. Een machtige man trouwen dus.

Die machtige man is Alfonso en hij heeft een probleem. Hij heeft nog geen kinderen. Voor alle duidelijkheid: hij had al lang wat buitenechtelijke kindertjes op de wereld gezet moeten hebben maar dat lijkt maar niet te lukken. O’Farrell maakt zo van het begin af aan duidelijk dat Lucrezia een probleem gaat hebben. Kinderloosheid in de 14e eeuw was tenslotte altijd de schuld van de vrouw. Dat Alfonso een wreed heerser en een brute echtgenoot blijkt maakt het leven er niet eenvoudiger op. Lucrezia mag hem op geen enkele voorwaarde tegenspreken, in bed is geen sprake van elkaar liefhebben maar wordt zij avond na avond verkracht.

Door de structuur van de roman versterken de twee lijnen elkaar. Je weet als lezer dat het niet goed gaat aflopen voor Lucrezia, alle hoofdstukken die haar huwelijk beschrijven bevestigen die sombere uitkomst alleen maar. Tegen beter weten in blijft je vervolgens hopen, dat Lucrezia het bij het verkeerde eind heeft en dat Alfonso haar niet gaat doden.

In de handen van een mindere schrijfster had dit waarschijnlijk een gemiddeld verhaaltje opgeleverd. O’Farrell voegt echter iets toe dat zij tot in de puntjes beheerst, haar ongelooflijk bijna fabelachtige schrijfstijl. Beeldend, vol met lyrische of juist dreigende beschrijvingen van Lucrezia’s omgeving, zinnen die soepel over het papier lopen ondanks hun complexiteit. Niet voor het eerst laat O’Farrell zien welk een talent zij is. Haar zinnen en haar taal alleen zijn een reden om deze roman te lezen.

In de recensie van het NRC (december 2022) staat dat O’Farrell in The Marriage Portrait van dik hout planken zaagt maar dan wel wonderschone planken. En dat klopt helemaal. Die wonderschone planken tillen de roman op van gemiddeld naar prachtig.

*men gaat ervan uit dat Robert Browning zijn gedicht My Last Duchess heeft gebaseerd op een portret van Lucrezia de’Medici.



https://www.poetryfoundation.org/poems/43768/my-last-duchess


Geen opmerkingen:

Een reactie posten