De roman start met de scene waarin de hoofdpersoon, Anders, ontdekt dat hij letterlijk veranderd is. Voor het slapen gaan was hij nog een witte man, bij het wakker worden is hij veranderd in een zwarte. Hij blijkt niet de enige. Aan het einde van de roman zijn er geen witte mensen, iedereen is zwart geworden. Een gegeven dat Hamid gebruikt om de wereld zoals wij deze kennen tegen het licht te houden.
In eerste instantie is Anders een uitzondering. Hij ervaart nu zelf wat het is om een zwarte man te zijn in een door witte mensen gedomineerde wereld. Hij wordt nu letterlijk anders gezien. Zou Hamid overigens in de gaten hebben gehad dat de naam Anders in het Nederlands de verandering in zijn hoofdpersoon benadrukt? Vast niet. Anders ondergaat positieve ervaringen, zijn half-half vriendin Oona accepteert de nieuwe Anders en een solide relatie ontstaat. Ook Anders’ vader, eerder de belichaming van ‘pro-white’ dan andersom, doet serieus zijn best om zijn veranderde zoon te accepteren. Ironisch genoeg blijkt de stervende vader tegen het einde van de roman daadwerkelijk de laatste witte man.
Er zijn vanzelfsprekend ook negatieve reacties. Zo geeft Oona’s moeder letterlijk over wanneer ze de twee samen in bed aantreft. Met het toenemen van het aantal veranderde mensen neemt ook het geweld van de overgebleven witte mensen toe. Samenzweringstheorieën floreren, complotten ploffen overal op. Totdat het omslagpunt bereikt wordt waarop er doodeenvoudig niet meer genoeg witte mensen zijn om strijd te voeren. De rust keert dan weer terug in de wereld.
De rust keert terug maar Hamid heeft dan al duidelijk gemaakt dat de mensheid op zoek zal blijven naar dat wat mensen anders maakt. In dit geval: zij die altijd zwart waren en zij die naar zwart veranderd zijn. Hoewel aan het einde van de roman iedereen schijnbaar in pais en vree leeft is overduidelijk dat de eerste zaadjes voor toekomstige onrust al gepland zijn.
The Last White Man lees je niet omdat Hamid zo prachtig schrijft of zo’n goede harmonie tussen thema, structuur en taal heeft bewerkstelligt. Nee, deze roman lees je vooral omdat Hamid zijn lezers met de symbolische verandering keihard met hun neus op de feiten drukt: er is racisme in deze wereld, er wordt gediscrimineerd, de politie draagt in hevige mate bij aan deze discriminatie. Het zaadje dat hij plant voor toekomstig racisme en discriminatie stemt niet hoopvol.
Hamid laat echter ook zien dat in een wereld vol met racisme en discriminatie persoonlijke contacten het leven beduidend beter kunnen maken. De manier waarop Anders’ vader probeert voor zijn zoon op te komen is bijna vertederend, de ontluikende liefde tussen Anders en Oona prachtig. De wijze waarop hun dochter haar oma liefdevol terecht wijst ontroerend.
The Last White Man is geen gemakkelijke roman. Daarvoor is
het thema te ongemakkelijk. Het is wel een roman die door het unieke
perspectief de vinger legt op de fouten in onze maatschappij. Nu maar hopen het
The Last White Man één van die romans is die een bijdrage kan leveren aan het
proces om die fouten langzaam maar zeker te herstellen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten