Penelope Fitzgerald || The Bookshop & Offshore

Penelope Fitzgerald kreeg pas op latere leeftijd bekendheid met haar romans, of moet ik zeggen novelles? Zowel The Bookshop als Offshore tellen zo'n 100 pagina's, niet meer.   Hans Bouman, recensent bij de Volkskrant, wees mij (en veel lezers met mij) op Fitzgerald ter gelegenheid van de publicatie van een Nederlandse vertaling van The Bookshop. Ik had nog nooit van Fitzgerald gehoord, ik heb het maar geschoven op het feit dat zij in 1978 de Booker won met Offshore (het jaar waarin ik Engels ging studeren) en toen al vrij oud was. Slecht excuus, al zeg ik het zelf. Omdat de romans zo kort zijn, heb ik er vorige week maar meteen twee gelezen. Ik ben blij toe, Fitzgerald heeft haar Booker indertijd terecht verdiend. Zij schetst in luttele pagina's een treffend beeld van een kleine gemeenschap, in het ene geval een dorp waar een boekwinkel gevestigd wordt, in het andere een kleine groep woonbootbewoners op de Theems in Londen. In beide novelles gebeurt weinig: ze gaan vooral over het leven in zo'n kleine gemeenschap. Desondanks legt Fitzgerald wel de vinger op wat pijnlijke plekken: de dame op stand die de nieuwe boekwinkeleigenaresse laat weten dat ze maar een ander pand moet zoeken, want zij heeft haar oog laten vallen op dit pand (dat jaren onopgemerkt leeg heeft gestaan) en die subtiel wraak neemt wanneer er niet naar haar wordt geluisterd. De klassenmaatschappij subtiel maar raak geschetst. Dat geldt ook voor de wereld van de booteigenaren: zij hebben allemaal bewust gekozen voor deze plek aan een zelfkant van Londen maar worden door naasten en lot terug de 'beschaving' ingedreven, ze mogen niet afwijken. De novelles spelen beide in de jaren 60, de eerste veranderingen in de maatschappij worden zichtbaar. Voor de personages in The Bookshop en Offshore komen ze echter net te laat. Fitzgerald schetst geen vrolijke wereld, beide novelles eindigen triest. Ze heeft echter wel prachtige beschrijvingen van een veranderende maatschappij aan ons nagelaten.