Maggie Shipstead || Great Circle

 

Shortlist 2021

Shipstead heeft een ambitieuze roman geschreven. Eentje waarin ze de levens van twee vrouwen aan elkaar koppelt en ondertussen ook nog eens de geschiedenis van vrouwen in de luchtvaart uiteenzet. Hoofdpersoon Marian Graves is één van de pionieren die vliegen voor vrouwen mogelijk maakt, Hadley Baxter speelt haar jaren later in de verfilming van haar leven.

Om maar meteen met de deur in huis te vallen. Op een gegeven ogenblik vroeg ik me waarom Shipstead Hadley had toegevoegd. De roman draaide overduidelijk om Marian, haar karakter werd oneindig veel beter uitgewerkt dan dat van Hadley. Die kwam er eigenlijk een beetje bekaaid van af, in pagina’s en ontwikkeling. Shipstead zet met Marian een volwaardig uitgewerkt personage neer, haar leven en karakter ontvouwen zich pagina voor pagina.

Hadley daarentegen blijft een beetje hangen in het cliché van een jonge actrice die kampt met vooroordelen tegen haar knappe uiterlijk en zich te vaak in de nesten werkt door alcohol en onbezonnen sexuele escapades. Marian’s rol heeft ze hard nodig om de wereld te laten zien dat ze echt een serieuze actrice is. Omdat ze duidelijk op het tweede plan staat in de roman ontbreekt verdere verdieping. Pas op het allerlaatst blijkt waarom Shipstead haar aanwezigheid in de roman nodig vond. Om heel eerlijk te zijn, een beetje een trucje was het wel.

Daar staat tegenover dat Shipstead in Marian Graves een prachtige hoofdpersoon heeft geschapen. In het lijvige Great Circle leren we haar uitgebreid kennen: van klein meisje tot aan haar laatste ademsnik. Opgevoed door haar oom, kunstschilder en gokker;  een geïsoleerd leven met haar tweelingbroer Jamie en buurjongen Caleb en al vroeg in een redelijk onorthodoxe jeugd de ontdekking dat ze maar één ding wil: vliegen. En daar zet Marian een heleboel voor opzij. Het is een passie die ze uiteindelijk bekoopt met haar leven (geen verrassing: dat is vanaf het begin van de roman namelijk duidelijk).

Shipstead kan door Marian een belangrijke andere rode draad aan het verhaal toevoegen: de geschiedenis van vrouwen in de luchtvaart. Ze laat ons zien hoe deze eerst geen voet aan de grond kregen (of liever gezegd, teveel aan de grond), in de Tweede Wereldoorlog hun kans grepen en daarna nog steeds door mannelijke piloten zoveel mogelijk geboycot werden. En desondanks willen vliegen. Die passie doordrenkt de hele roman, bepaalt niet alleen Marian’s leven maar ook dat van andere vrouwen in de luchtvaart.

Shipstead beschrijft het leven van Marian en gedeeltelijk dat van Hadley. Dit betekent dat er veel personages en veel gebeurtenissen een plek krijgen in Great Circle. Het is de verdienste van Shipstead dat ze haar roman overzichtelijk heeft weten te houden. De duidelijke structuur helpt. Shipstead gaat redelijk chronologisch door het leven van Marian heen en voorziet elk hoofdstuk van een duidelijke tijds- en plaatsaanduiding waardoor steeds helder is waar en wanneer gebeurtenissen zich afspelen. Hadley’s tijdzone is beperkt: slecht één – twee jaar. De lezer weet dat één van haar hoofdstukken begint omdat deze slechts voorzien zijn van een beeldende hoofdstuktitel.

Zoals gezegd, een ambitieuze roman. En ik moet zeggen, Shipstead is behoorlijk goed in geslaagd mijn aandacht vast te houden en me te boeien. Het interessante leven van Marian is daar natuurlijk ook voor een belangrijk deel debet aan maar ook Shipstead’s duidelijke structuur en soepele schrijfstijl. Dat zorgt er voor dat de complexiteit van de roman niet strandt in moeizaam maar keer op keer verrassingen oplevert. Je moet er even voor gaan zitten maar Great Circle beloont de lezer die niet opziet tegen een paginaatje of 600.