Richard Powers || Bewilderment

 

2021 Shortlist

 Ik heb volgens mij alles van Richard Powers gelezen en elke keer laat de man me weer versteld staan. Dit keer ook. Toch is Bewilderment niet perse een typische Powers. Meestal grossiert de schrijver in ingewikkelde verhaallijnen met meerdere perspectieven die tegen het einde naadloos in elkaar gevlochten blijken. Bewilderment heeft eigenlijk maar één verhaallijn. Die grijpt je echter vanaf de eerste pagina letterlijk bij je keel. Powers speelt voor het eerst met emotie, en hoe.

Theo Byrne en zijn zoon Robin zijn de belangrijkste personages in Bewilderment. Echtgenote en moeder Aly, dodelijk verongelukt toen ze een uitweek voor een dier, is in hun hoofd en hart alom aanwezig. Bewilderment wordt verteld vanuit het perspectief van Theo; Robin stelt vragen, maakt opmerkingen; typografisch duidelijk herkenbaar doordat ze cursief zijn.

Na een bijna gelukzalig begin met vader en zoon die tijdens een lang weekend ergens in de bergen de sterrenhemel bewonderen, blijkt op pagina vier het probleem. Robin is een kind met een etiketje, een rugzakje. Hij heeft woedeaanvallen, is dan niet in bedwang te houden. Zijn school wil dat hij aan de medicijnen gaat. Vader Theo weigert, al is het maar omdat hij het niet eens met de diagnoses van artsen en onderwijzers. Hij ziet dat Robin ongelukkig is en worstelt maar zoekt verwoed naar een alternatief.

Dat alternatief komt in de vorm van een experimentele behandeling die het midden houdt tussen EMDR, mindfulness en Zen. Samenkomend in een computerprogramma. Robin lijkt te gedijen onder de behandelingen en het succes neemt zelfs toe wanneer hij via de computer in een eerder opgenomen experiment een soort energiegolven van zijn moeder moet zien te volgen (sorry, beter weet ik het niet te omschrijven). Robin verandert van een onhandelbaar jongetje in een kind dat zijn emoties onder controle heeft en het leven steeds beter aan kan.

Robin is echter nog steeds geen standaard kind. Hij eist van zijn vader dat die hem thuis les geeft, verdiept zich in de natuur en raakt op een toch niet helemaal fijne manier geobsedeerd door de teloorgang van het milieu op de aarde. Mede beïnvloed door wat hij tijdens de behandeling van zijn moeder meekrijgt en de beelden van Greta Thunberg, wordt hij activist. Een activist die nog steeds kind blijkt en niet snapt hoe de wereld werkt. Keer op keer is hij bitter teleurgesteld wanneer hij merkt dat mensen hem vertederend vinden maar hem bepaald niet serieus nemen.

Ik vermoed dat Theo in zijn jeugd ook een etiketje gehad heeft. Hij is wetenschapper en zoekt samen met een grote groep wetenschappers naar leven in het heelal. Het echte leven doorziet hij niet geheel. Hij voorziet ontdekte planeten van een geschiedenis en een verhaal. Hoe hij dat doet wordt mij nooit helemaal duidelijk, hij boeit mij net zo met de verhalen over de verre planeten als zijn zoon. Niet vreemd dat die niet helemaal past binnen het reguliere aanbod op zijn school.

De verhaallijn is helder: Powers neemt ons mee in het leven van Theo en Robin. Hij doorspekt hun tijdslijn met wetenschappelijke elementen uit Theo’s carrière, naarmate de roman vordert neemt ook het aantal kritische opmerkingen en voorvallen over het politieke klimaat toe. Powers blijkt dan zelf ook een beetje de activist: het moge duidelijk zijn dat hij geen fan was van de vorige president van de Verenigde Staten, zonder diens naam ook maar een enkele keer te noemen. In zijn roman  neemt Powers de vrijheid om te laten zien dat het allemaal nog erger had gekund.

Bewilderment is doordrenkt van wanhoop. Powers bereikt dat niet met uitbundige uitingen maar door subtiele frases in de conversaties die vader en zoon hebben, door gedachtes die Theo heeft. De hele roman ademt Theo’s angst dat het niet goed zal gaan met Robin. Het is zijn eigen wanhoop dat hij het zonder echtgenote Aly niet aan kan, de toenemende zekerheid dat Robin speciaal is, de angst dat hij niet kan verhinderen dat het speciale van Robin ontaardt in negativiteit, alleen maar onder controle te houden met medicijnen die Robin afvlakken.

Bewilderment is een knap geschreven roman waarin Powers wederom laat zien dat hij structuur (alleen maar korte hoofdstukken), schrijfstijl (geweldige samengestelde zinnen waarin geen woord of komma verkeerd staat)  en inhoud weergaloos weet te combineren. Alles draait om de pogingen van Theo om zijn zoon te behouden zoals hij is. Bewilderment is daarmee de roman geworden waarin Powers op magistrale wijze de wanhoop van een vader tot tweede verhaallijn maakt . Emotie en feitelijke gebeurtenissen leiden samen tot een hartverscheurend einde dat je vanaf het begin voelt aan komen.

Oftewel: ik was vanaf het eerste moment in de ban van Bewilderment. Powers bewijst met deze roman dat hij tot de top behoort. Een terechte plek op de shortlist, wat mij betreft een grote kanshebber voor de Booker Prize.