Chang-Rae Lee || On Such a Full Sea

On Such a Full Sea begon veelbelovend: in de toekomst bevolken Chinezen heel de aarde, die zij langzaam maar zeker systematisch vervuilen en onbewoonbaar maken. In hun wereld leven arbeiders, in dit geval in B'More (nu vooral bekend als stad waar onlangs heftige rellen plaatsvonden), de elite in zogenaamde Charters en het plebs op het wilde platteland. In B'More is onrust ontstaan, omdat een aardige jongeman spoorloos verdwenen is. In de loop van het boek blijkt dat hij als enige mens niet besmet is met de ziekte 'C' waaraan iedereen overlijdt. Het vermoeden bestaat dat hij meegenomen is naar een Charter en daar in een laboratorium wordt onderzocht. Zijn vriendin Fan verlaat B'Mor om hem te zoeken, beiden krijgen dan een soort cultstatus. In On Such a Full Sea laat Lee een alwetende verteller, 'wij', het verhaal doen van de wereld, B'Mor en het koppel Reg en Fan. Het is duidelijk dat de twee staan voor hoop, voor een andere wending van het leven. De eerste 100 pagina's lijkt het ook alsof Lee naar die wending toeschrijft. Ik las geboeid door, omdat ik wilde weten welke verandering Fan met haar vertrek uit B'Mor teweeg had gebracht. Om vervolgens keer op keer teleurgesteld te worden: 'wij' neemt ons mee in Fan's tocht over het ruige platteland waar zij te maken krijgt met geweld en misbruik. Zij overleeft door een combinatie van kordaat optreden en besluiteloos blijven hangen. Bij mij begon het vermoeden te ontstaan dat Fan bepaald niet de heldin was die B'Mor van haar had gemaakt. In B'Mor ondertussen neemt de onrust toe, omdat de rijke charters hun producten niet meer afnemen: armoede en honger dreigt. Van het ene op het andere moment blijkt de situatie tijdelijk en gaat het leven in B'Mor weer gewoon verder zoals altijd: met gentechnieken vis en groente laten groeien die perfect maar totaal smakeloos zijn. Fan ontsnapt aan het einde aan de zoveelste egoïstische medemens die haar als een gebruiksmiddel ziet en rijdt weg met onbekende bestemming. Niets is veranderd, alles gaat gewoon door. En tja, dat is een heftige en helaas niet geheel ongegronde boodschap die Lee hier afgeeft. En misschien komt die juist heftiger over, omdat Fan niet overwint en de wereld niet verandert. Sterker nog, ik vrees dat ook lieve Fan vooral uit zelfbelang op zoek gaat naar haar vriend. Het probleem dat ik steeds meer kreeg met On Such a Full Sea is, dat het me gaapneigingen gaf en ik me betrapte op de gedachte 'och gut, niet alweer, zucht'. De roman is een allegorie, waarbij de alwetende verteller op een plechtstatige en bedachtzame manier zijn verhaal doet en naarmate het verhaal vordert steeds gekunstelder wordt. 'Wij' dreint heel esthetisch verantwoord door en door over niets. Ik snap de bedoeling van Lee en die waardeer ik zeer. On Such a Full Sea is een duidelijk pamflet en laat zien waar deze wereld naar toe kan gaan indien we niet zorgvuldiger met haar omgaan. Ik vermoed dat Lee bewust heeft gekozen voor de wat plechtstatige vertelstijl van zijn verteller. Die heeft er voor gezorgd, dat ik persoonlijk ben afgehaakt. Het is een kunst om boeiend te vertellen over veranderingen die niet doorgaan. Die kunst maakt het verschil tussen een pamflet en een literair meesterwerk. On Such a Full Sea blijft helaas steken in het eerste.