Philip Roth || The Plot Against America

Vakgenoten uit mijn discussieclubje raadden Roth aan. Zij vermoedden dat zijn Plot ons zou kunnen inspireren tot een levendige discussie. Ik had Roth al in geen tijden meer gelezen en dacht bij mijzelf ‘waarom niet?’. Dus vroeg ik het boek aan bij de bieb en ging het lezen. Ik werd aangenaam verrast door de wijze waarop Roth mij meenam naar de wereld van zijn jonge alterego in de jaren 30-40. En verveelde me suf bij zijn weergave van de pseudo-historische feiten over een mogelijk ander verloop van de Tweede Wereldoorlog.

Om met het laatste te beginnen. Zij die mijn blog regelmatig lezen weten inmiddels dat ik niet veel op heb met romans met veel historische feiten. Ik houd er niet van, al die feitjes bouwen wat mij betreft op tot een saai geheel. Zelfs als het verzonnen historische feiten zijn. Niet Roosevelt is tot president van Amerika gekozen maar beroemde piloot Charles Lindbergh, een fan van Hitler en zijn fascistisch regime. Dus sluit Amerika deals met Duitsland en Japan zodat het niet hoeft mee te doen aan de oorlog die in Europa en Azië woedt. Amerika doet alsof het neutraal blijft maar wordt ondertussen steeds fascistischer en anti-semitischer. Een nogal twijfelachtig trucje is nodig om Amerika weer op het goede, lees Roosevelt-pad, te krijgen.

Van één historisch moment kreeg ik kippenvel: burgemeester Guilliano (New York) speecht tijdens een protestmars naar aanleiding van de dood van een Joods columnist die tot heftige pogroms heeft geleid. Deze speech is hoe je zou willen dat een politiek leider spreekt in een democratie waarin geweld en fascisme worden afgekeurd. Kort na de speech verdwijnt Lindbergh van de aardbodem, het gerucht gaat dat hij al die tijd gespioneerd heeft voor de Duitsers.

Philip Roth deelt het complot tegen zijn land met ons door de ogen van zijn alterego, de jonge Roth. Wij komen te weten wat de verkiezing van Lindbergh betekent voor zijn (Joodse) familie, zijn buurt, zijn land. De jonge Roth snapt niet alles, hij heeft wel door dat de volwassenen in zijn omgeving Lindbergh vrezen en haten. En dat ze allemaal op hun eigen wijze reageren op de veranderingen. Door koppig vast te houden aan wat was, door te gaan vechten met de Geallieerden, door naar Canada te vluchten. De jonge Roth ziet toe hoe ze elk hun eigen pad kiezen en leert gaandeweg dat er geen goede of slechte keuzes waren.

Op de momenten dat we meekeken met de negenjarige vond ik de roman geweld. Prachtig geformuleerde zinnen, trefzekere beeldspraak dragen er aan bij dat zijn wereld levendig tot ons komt. Je kunt deze bijna voelen, ruiken en horen. Vond ik The Plot goed? Ja en nee. Ik heb wederom bewezen weinig op te hebben met een (in mijn ogen al snel) teveel aan historische feiten, ik heb absoluut genoten van de hoofdstukken waarin jonge Roth ons meenam in zijn leven, familie en wijk.