Ergens in de toekomst kiest mensheid er zelf voor om gedachten en emoties volledig te reguleren. Dit nadat oorlog en zelfveroorzaakte rampen de wereld geteisterd en bijna vernield hebben. De jonge mensen in deze wereld zijn gehersenspoeld en leven totaal gereguleerde levens. Sommige beschrijvingen maken duidelijk dat drugs en digitale implantaten hiervoor zorgen. Dan krijgt Mira 1 last van storingen, een heel eenvoudige om mee te beginnen. Het computerscherm waarop al haar gedachten voor iedereen leesbaar zijn, kan het woord happy niet meer spellen; in beeld verschijnt consequent h(a)ppy.
De verkeerde spelling leidt een proces in van letterlijk sleutelen aan Mira’s doseringen en plaatsen van zwaardere implantaten, adviezen over de mensen die ze al dan niet mag ontmoeten, verplicht een (robot)hond nemen, etc. Niets baat, het gaat van kwaad tot erger. Barker toont dit proces op twee manieren: de wijze waarop Mira praat en denkt, ze begint steeds meer op een op hol geslagen computer te lijken, en de typografie van de roman. Degene die dit boek heeft mogen ontwerpen, had een prachtige klus.
Het begint met de consequent verkeerde spelling van ‘happy’, dan blijken woorden met een emotionele lading in een afwijkende kleur gezet, de typografie wordt uitbundiger en uitbundiger en volgt zo op een geweldige manier de verwording van Mira 1 van levende computer tot mens. Er zijn pagina’s waarin een enkel woord herhaald wordt, pagina’s met slechts een woord, pagina’s die op computeruitdraaien lijken, lege pagina’s en ga zo maar door.
Het risico is natuurlijk dat de interessante typografie de overhand krijgt en dat de inhoud van de roman ondergeschikt wordt. Het knappe aan H(a)ppy en dus Barker, is dat de ontwikkeling van Mira voortdurend parallel loopt met de vormgeving en taalgebruik. Ze ondersteunen elkaar volledig. Van robotachtige zinnen tot verwarde flarden tekst wanneer Mira hallucineert, citaten uit kranten, opsommingen. Alles werkt met elkaar om te komen tot een bevredigend geheel.
Ik weet niet of H(a)ppy een roman gaat zijn voor iedereen. Natuurlijk is de vormgeving leuk maar daarnaast blijft het een roman die op - in mijn ogen - overtuigende wijze laat zien hoe een totalitaire staat met alle goede bedoelingen volledig uit de hand kan lopen. De fase waarin Mira een ander leven ontdekt, gaat gepaard met soortement hallucinaties die bepaald niet leiden tot een keurige, ordentelijke tekst. Intrigerend, dat wel, maar niet eenvoudig om te volgen en ik moet bekennen dat ik persoonlijk ook niet alles gevat heb.
Barker heeft een geweldige roman afgeleverd. Ze heeft taal-inhoud-vorm zeer effectief gecombineerd waardoor H(a)ppy van begin tot einde fascineert. Ik vermoed dat Barker erop gegokt heeft dat in deze tijd iedereen voldoende films of series heeft gezien waarin mensen omgebouwd zijn tot levende computers, waardoor zij kon volstaan met kleine hints. De lezer kan zelf bepalen met wie hij/zij deze associeert en uit welk juk Mira zich hoopt te bevrijden: in mijn geval dat van de Borg, Cyberman of Daleks.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten