Nick Drnaso || Sabrina

Man Booker Longlist 2018

Indien Sabrina niet genomineerd was geweest voor de Man Booker had ik het boek waarschijnlijk nooit gelezen. Een grafische roman was namelijk niet in mijn hoofd opgekomen, zelfs niet met laaiend enthousiaste aanbevelingen van een Zadie Smith. En ik vraag me nu toch echt af waarom zij Sabrina ‘een meesterwerk’ vindt: ‘It scared me. I loved it.’ Het moge duidelijk zijn: ik ben het niet met haar eens.

Reden één: Drnaso tekent van oorsprong cartoons en dat merk je. Hij tekent met grove lijnen, op het schetsmatige af (het zegt al wat dat ik in eerste instantie geen idee had of de persoon op de eerste pagina’s een man of vrouw was, het bleek Sabrina te zijn). Is dat de grote kunst waar Smith het over heeft? Of zoals iemand anders op de kaft het stelt: ‘de gezichten van zijn hoofdpersonen zijn net zo enigmatisch als de Mona Lisa, ze ondergaan de moderne tijd met uitdrukkingsloze gezichten.’ Drnaso zet dit nog wat extra aan door te kiezen voor vale, bijna deprimerende kleuren. Ik zou toch een tikkeltje beledigd zijn indien mijn eeuwenoude kunstwerk werd vergeleken met de cartoons van Drnaso. Zeker gezien het feit dat de kaft juist zo schreeuwerig is, dat ik het boek bijna niet in mijn kast durf te zetten.

Reden twee: Drnaso combineert zijn tekeningen met afgemeten, korte zinnen. De enige persoon die volzinnen produceert, is de man die op de radio zijn complottheorieën de wereld instuurt. Het gaf mij steeds meer het idee dat ik geen grafische roman maar een script voor een film of tv-serie aan het lezen was, voor Homeland bijvoorbeeld. 

Reden drie: als lezer moet je veel zelf invullen. De vrij lege plaatjes bieden de context en die is vaak mager. We moeten bijvoorbeeld maar raden naar wat er in de hoofden van de voornaamste personages omgaat. Doordat zij bijvoorbeeld vele plaatjes lang apathisch op een bed liggen (leest wel heel lekker door, moet ik zeggen).

Reden vier: de plot is bepaald mager. Meisje wordt vermoord, haar vriend duikt onder bij een vroegere, vage vriend die militair is. De moord geeft aanleiding tot complottheorieën, de complotdenkers achtervolgen de zus, het vriendje en de militair digitaal. Na verloop van tijd zwakt de aandacht weer af en gaat iedereen door met zijn / haar leven. Kan gebeuren in de moderne tijd maar de gemiddelde tv-serie pakt het spannender aan. Ik vrees dat Homeland dit plot niet had geaccepteerd.

Zitten er ook nog positieve kanten aan Sabrina? Ja, dat denk ik wel. Drnaso laat in zijn grafische roman bijvoorbeeld zien hoe snel een complottheorie ontwikkeld kan worden. Van ‘Sabrina is vermoord’ in recordtijd naar ‘Sabrina was een actrice die is ingehuurd …’.  Bepaald intrigerend en beangstigend. En Drnaso laat wel degelijk zien hoe leeg het leven is van zijn hoofdpersonen, hoe moeizaam zij met elkaar en het leven omgaan. Ik kan er ook nog wel in meegaan dat hij het huidige Amerikaanse klimaat met wantrouwen en nepnieuws goed typeert.

Is Sabrina een meesterwerk onder de grafische romans? Geen idee, het is mijn eerste en ik heb geen vergelijkingsmateriaal. Is Sabrina een nieuwe uitingsvorm waar ik open voor zou moeten staan. Misschien wel. Ik kan me zeker voorstellen dat in deze tijd waarin beeld en taal steeds meer door elkaar gaan lopen grafische romans een krachtig middel kunnen zijn. Zie ik Sabrina als een literair meesterwerk? Nee, absoluut niet. Daarvoor is de plot te magertjes, het taalgebruik te vlak, de hoofdpersonen te ééndimensionaal.

Man Booker heeft Sabrina genomineerd voor een prestigieuze prijs. Om recht te hebben op die prestigieuze prijs en in de voetsporen te kunnen treden van literaire zwaargewichten moet je wat te bieden hebben. Ik gun Drnaso dat hij met Sabrina vele prijzen wint voor grafische romans. Om de Man Booker te kunnen winnen moet je meer in huis hebben dan cartoons, afgemeten korte zinnen en een plot waarvan ik vermoed dat die te mager zou zijn voor een serie als Homeland.