Denis Johnson || The Largesse of the Sea Maiden

Ik had nog nooit gehoord van Denis Johnson toen ik een recensie las over deze verhalenbundel, waarin betreurd werd dat de man in 2017 overleden is. Na het lezen van The Largesse deel ik de mening van de recensent volledig: wat een prachtige verhalen, wat jammer dat het na The Largesse ophoudt. Ik zal zeker op zoek gaan naar eerder werk van Johnson.

Kan ik vertellen waar de vijf verhalen over gaan? Niet echt, er gebeurt namelijk niet zo heel veel. Ze delen wel allemaal een thema: vervreemding, in meer of mindere mate je plek niet kunnen vinden in de maatschappij (of juist te goed in kringen die door de maatschappij niet geaccepteerd worden). Ze delen bovendien dat de hoofdpersonen in de vijf verhalen uitermate herkenbaar menselijk zijn, ondanks hun af en toe lichtelijk bizarre gedrag.

The Largesse begint met het titelverhaal nog redelijk ‘normaal’. De hoofdpersoon is een reclamemaker die teert op één succesvolle campagne. In de verhalen daarna wordt ‘normaal’ een steeds relatiever begrip. Eén van de personages uit Doppelgänger, Poltergeist blijkt totaal geobsedeerd door de overleden tweelingbroer van Elvis Presley en heeft een complete complottheorie om hen heen gebouwd. In Triumph Over The Grave lijkt een personage het volledig normaal te vinden dat zijn overleden zus en zwager bij hem logeren.

Johnson slaagt er in zijn personages, ondanks aanwezige bizarre trekjes, menselijk en herkenbaar te houden. Hij voegt op onnavolgbare wijze mededogen toe voor mensen die het (net) niet gemaakt hebben in de maatschappij. Hij oordeelt niet, hij geeft weer.  Door de juiste hoeveelheid objectiviteit in de bouwen maakt hij dat ook zijn lezers niet oordelen over de criminelen, drugsverslaafden, geobsedeerden of de middelmatigen.  Hij slaagt erin zijn lezers, in ieder geval mij, zich tot op een zekere hoogte te laten verhouden tot mensen over wie ze in het dagelijks leven waarschijnlijk anders oordelen. En tegelijkertijd consequent afstand te laten houden.

Dat lukt mede, omdat Johnson de pen meesterlijk beheerst. Zijn zinnen, woordkeuze en beeldspraak zijn prachtig. Het type proza dat je even terugleest, gewoon omdat het zo mooi is. De afwisseling in structuur werkt. De vijf verhalen staan los van elkaar, ze hebben elk een eigen indeling en opbouw. Die van The Starlight On Idaho gaat het verst: brieven geschreven tijdens een ontwenningskuur.

Johnson heeft geen verhalen geschreven over alledaagse onderwerpen. Sommige van zijn hoofdpersonen zijn alledaags, meer dan. De andere hoofdpersonen leven aan de rand van de maatschappij. Ze delen stuk voor stuk een zekere mate van leegte en eenzaamheid in hun levens. Johnson laat feilloos zien dat succesverhalen niet de standaard zijn. Zijn verhalen zijn niet makkelijk, ze laten een kant van het leven zien die niet altijd mooi is. En dat in waarlijk prachtig proza.