Man Booker Longlist 2018
Kushner heeft een roman geschreven die om meerdere redenen indruk maakt. Structuur, taal en inhoud werken samen om tot een meer dan bevredigend geheel te komen.
Kushner heeft het zichzelf qua structuur niet makkelijk gemaakt. Haar verhaal kent meerdere vertelperspectieven en speelt zich af op meerdere momenten in tijd. Lezers krijgen zo een complex geheel voorgeschoteld waarin niets over het hoofd gezien is. The Mars Room rammelt nergens, alles klopt; de lezer wordt aan het werk gezet, omdat deze regelmatig moet schakelen tussen perspectief en tijd. En soms bewust op het verkeerde been gezet wordt.
Kushner schrijft bovendien gewoon goed. Geen eenvoudig taalgebruik voor haar maar toveren met woorden en samengestelde zinnen die - van groot belang - soepel lopen. Je hoeft geen zinnen te herlezen om te weten wat er staat, daar heeft Kushner wel voor gezorgd. Wel voor hun schoonheid.
En dan de inhoud. Vooropgesteld dat ik mag hopen dat Kushner geen ervaringsdeskundige is, zij neemt ons mee in een donkere reis door het leven van uitzichtloze Amerikanen. Vrouwen die opgelucht zijn dat ze in de gevangenis belanden omdat die structuur en duidelijkheid biedt. Kushner stelt ons voor aan de vrouwen die nooit een opleiding hebben afgerond. Omdat hun omgeving dit om welke reden dan ook niet stimuleerde, omdat ze te arm waren, omdat ze de voorkeur gaven aan drugs en alcohol. Zij leiden een leven waar je bepaald niet vrolijk van wordt.
De hoofdpersonen van The Mars Room vallen met een enkele uitzondering in bovenstaande categorie: Romy, na een leven vol drugs en de kost verdienen in een stripclub, uiteindelijk met levenslang (en dan echt levenslang) belandt omdat ze ten einde raad haar stalker vermoordt. Niemand heeft haar klachten over hem serieus genomen, sterker nog, iemand heeft de man zelfs op haar spoor gezet. Totaal hopeloos. Levenslang blijkt vervolgens niet het ergste, dat is het geleidelijke besef dat haar kind door anderen is geadopteerd en dat zij geen enkel contact meer met hem kan hebben. De keiharde houding van advocaten en hulpverleners helpt bepaald niet.
Romy’s wereld in de gevangenis wordt bevolkt met een kleurrijk gezelschap aan personages met hun eigen mores. Ik vrees dat de uitspraak van minister Blok in de gevangenis van The Mars Room bevestigd wordt. Laten we het er maar op houden dat kleur, sequeel voorkeur en geslacht ertoe doen. De ene persoon die probeert te helpen, de docent, strandt in een moeras van pogingen om zijn goedheid te misbruiken en het groeiende besef dat wat hij doet er eigenlijk niet toedoet.
Prison is populated by a colourful group of people with its own set of rules. No fraternization in prison, no bonding together of hitherto feuding groups. Colour, sexual preference and gender do matter. The one person who tries to help, the teacher, walks away frustrated because he is abused for his kindness, ridiculed by his colleauges. He has come to understand that his efforts are no use.
Ronduit intrigerend zijn de vier intermezzo’s waarin Kushner iemand beschrijft die een ogenschijnlijk keurig leven leidt maar die in werkelijkheid een losgeslagen aso is. Wie hij is, wordt nooit duidelijk. Het zou het dubbelleven van de docent kunnen zijn maar dat is gissen. Het contrast tussen de persoon die precies weet hoe hij ondanks zijn gewelddadige gedrag op vrije voeten blijft en de vrouwen die af en toe om de meest stompzinnige redenen in de gevangenis zijn belandt is groot en benadrukt hoe schrijnend hun opvoeding, jeugd en kansen zijn in een maatschappij die op geen enkele manier een vangnet heeft geregeld voor haar mensen.
Geen roman die je zo maar even tussendoor tot je neemt, maar zodra je ervoor gaat zitten is duidelijk dat The Mars Room van begin tot einde boeit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten