Jonathan Franzen || Crossroads

Wat schrijf je over een roman die alom de hemel in geprezen wordt en die alleen maar op lovende kritieken kan rekenen? Waarvan je vermoedt dat iedereen inmiddels weet waar die over gaat. En dat iedereen maar dan ook echt iedereen het een meesterwerk vindt. Misschien toch maar de voorzichtige bekentenis dan dat ik die mening niet toegedaan ben. Crossroads is absoluut een goede roman, maar een meesterwerk? Nu moet ik bekennen dat ik ook bij vorige romans van Franzen niet meteen overtuigd was. Blijkbaar zit er iets in mij dat niet helemaal aansluit bij hem. Laat ik eens proberen te formuleren wat ik goed vond aan Crossroads.

Absoluut goed is Franzen’s vermogen om zijn lezer voortdurend op het verkeerde been te zetten. Denk je net dat je snapt hoe een personage in elkaar steekt en hup dan onthult Franzen weer iets waardoor je volledig de andere kant opgaat. En op zo’n manier dat je niet steeds denkt ‘dit is een trucje’. Nee, elke keer weer dacht ik ‘ja, deze informatie over deze persoon verbaast mij niets’. Franzen bouwt zo gestaag aan complexe karakters en voegt steeds weer een elementje toe waardoor zij in menselijkheid toenemen.

Ik was ook onder de indruk van de wijze waarop Franzen het milieu tekent waarin zijn roman zich afspeelt. Een onschuldige tijd waarin witte Amerikanen nog ‘ontwikkelingswerk’ in de reservaten van de originele inwoners van Amerika deden zonder dat de woorden ‘woke’ of toe-eigenen vielen, een tijd dat flower power, peace en Vietnam de wereld bezig hielden. Maar ook een tijd waarin religie nog een rol speelde in de maatschappij, dat families veel meer dan nu nog bepaald werden door hun geloof en de zuil waarin zij hoorden. Of de tijd waarin jongere mensen het gezag van ouders, dominees en jongerenwerkers niet meer zo maar accepteerden, een tijd waarin het geven van weerwoord groeide en groeide.  

Ook goed is het feit dat Franzen’s hoofdpersonen niet allemaal even sympathiek zijn, dat hij ze neerzet met al hun fouten en gebreken. En toch wil je weten hoe dat zo allemaal gekomen is en hoe het gaat aflopen. De fouten en gebreken zijn bovendien herkenbaar. De vader van het gezin Hildebrandt die dreigt te bezwijken voor de charmes van een jongere vrouw, zijn echtgenote die een heel verleden voor hem verzwijgt, de oudste zoon die in zijn idealisme net een stapje te ver gaat, de dochter die haar vader wel heel gemakkelijk laat vallen. En tja, de middelste zoon die verslavingsgevoelig blijkt.

En dan kom ik misschien aan wat me niet zo beviel in Crossroads: Franzen legt wel heel veel op dat bordje van die ene familie. In sommige aspecten had het wat mij betreft best een onsje minder gemogen. Ik kreeg nu net iets te vaak het gevoel dat een verhaallijn net wat vergezocht was, dat het met iets minder ook heel goed had gewerkt. Net een tikkeltje overdreven was het woord dat helaas in me opkwam.

Oftewel. Ja natuurlijk heb ik genoten van Crossroads. Natuurlijk raad ik iedereen aan het te lezen, de roman is gewoon goed. Dat ik de roman niet de kwalificatie meesterwerk geef doet niets af aan de hoge kwaliteit van wat Franzen geleverd heeft.