Penelope is de vrouw van Odysseus, die dame die jarenlang geduldig moet wachten op de terugkeer van haar echtgenoot en dan meteen geconfronteerd wordt met een slachtpartij. Odysseus en haar zoon vermoorden de jonge mannen die haar al jaren het hof maken en de dienstmaagden / slavinnen die met deze jongelingen het hof deelden. Allemaal echt gebeurd volgens Homerus.
Atwood schetst het beeld van een onopvallend muisje. Eerst heeft zij lijdzaam toegezien hoe ze ‘gewonnen’ werd door Odysseus, daarna kreeg ze geen voet aan de grond bij haar schoonmoeder en Odysseus’ min. Vervolgens slaagde ze er niet in om tijdens zijn afwezigheid zijn koninkrijkje krachtig te besturen. Ze liet het overstromen met jongelingen die uit waren op het koninkrijk via haar bed en die met hun drinken en schransen de kas volledig kaal plukten.
Zij geeft wel opdracht aan 12 slavinnen, mooie jonge meisjes, om de jongelingen te behagen en zo te bespioneren. Op het moment cruciaal laat Penelope zich echter opsluiten in haar slaapkamer en beroept zich erop dat ze niets wist van de slachtpartij die haar echtgenoot aanricht.
Saillant detail: Penelope vertelt haar verhaal zo’n 2.500 jaar nadat zij overleden is. Zij verblijft in de Griekse variant van het dodenrijk en werpt af en toe via mediums een blik op de levende wereld. Ook in het dodenrijk blijft zij onopvallend. Waar nicht Helena nog steeds de mannen van zich moet afslaan slingert Penelope zich een beetje doelloos tussen de doden, af en toe commentaar gevend op doden en levenden.
Tweede opvallende detail: de twaalf vermoordde slavinnen vormen een koor dat tussen de hoofdstukken door in versvorm commentaar geeft op de gebeurtenissen. Soms concreet, soms poëtisch. Dit koor, een oud Grieks stijlmiddel nietwaar, plaatst twijfels bij de beweegredenen van het echtpaar. Het maakt duidelijk dat niet alles is wat het is, Penelope heeft ook haar redenen om haar versie van het verhaal te vertellen. Tot ver in de dood laten ze niet na om schuldgevoelens bij op te roepen, wat in beide gevallen niet echt lukt. Of de stijlvorm lukt? Tja, niet helemaal. Ik vond het bij tijd en wijle vooral irritant.
Het probleem met de Penelopiad is dat het allemaal net niet genoeg is. Penelope vertelt alles terugblikkend met een flinke portie zelfverdediging. Haar versie van de werkelijkheid is bepaald niet meeslepend. Toegegeven: je moet maar een prinses zijn en met een wedstrijd gewonnen worden. In de wetenschap dat je tweede keuze bent, alle aanwezige mannen hadden eigenlijk hun zinnen gezet op Helena. Het zal niet veel goeds doen voor je psyche. Ik geloof dat ik liever had gehad dat Atwood het verhaal had laten vertellen door de levende Penelope dan door de vrouw die al 2.500 afstand heeft kunnen nemen van haar eigen geschiedenis.
Het zou kunnen dat Atwood die afstand beoogde. Om op die manier dit deel van de Odysseus terug te brengen tot menselijke maten. Jammer genoeg berooft ze daarmee het verhaal ook van elke emotie, van elke menselijke betrokkenheid, iets dat ik persoonlijk mis.
Ik vraag me serieus af wat Atwood beoogde met deze hervertelling. Ik vermoed dat deze ironisch bedoeld was, in dat geval had het wat mij betreft oneindig veel sterker aangezet mogen worden. Het is het nu allemaal net niet. Er zijn het afgelopen jaar bepaald sterkere hervertellingen van Griekse sagen en mythes uitgekomen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten