zondag 11 augustus 2019

Elif Shafak || 10 Minutes 38 seconds In This Strange World



Booker Prize 2019 Longlist

Op het moment dat de roman start is hoofdpersoon Tequila Leila al dood. Ze is ‘s nachts vermoord, haar lichaam zal snel ontdekt worden. Haar bewustzijn is nog 10 minuten en 38 seconden aanwezig. In die 10 minuten en 38 seconden leren wij Leila en haar beste vrienden kennen.

Shafak neemt ons mee naar Leila’s jeugd (ze heette toen nog Leyla) en het misbruik dat leidt tot haar vlucht naar Istanbul. Dat haar oom incest pleegt, wordt door de vingers gezien; dat zij nu bezoedeld is wordt haar aangerekend. Leila’s hoop op een beter leven blijkt al snel te optimistisch: ze belandt snel in de prostitutie. Leila accepteert haar leven en probeert er het beste van te maken. Haar goede vrienden D/Ali, Sinan, Nalan, Jameelah, Zaynab and Humeyrah dragen in belangrijke mate bij aan haar welzijn. Niet de meest voor de hand liggende goede vrienden zoals Shafak in de aan hen gewijde hoofdstukken zal onthullen.

In tien minuten en 38 seconden passeren Leila’s jeugd in Van en haar eerste ontmoetingen met haar vrienden de revue. Zodra ze aan een vriend denkt, schakelt Shafak om naar die persoon. Zijn / haar jeugd en hun leven in Istanbul. Je kunt ervan uitgaan dat ze bepaald geen middelmatige typetjes zijn. De transgender, de mishandelde echtgenote, de helderziende kleine persoon of Leila’s jeugdvriendje: ze hebben allemaal geleden en proberen iets van hun levens te maken. Eén ding wordt in ieder geval zeer duidelijk in die 10 minuten en 38 seconden: Turkije is bepaald niet de plek waar je wilt wezen indien je niet die normale, onopvallende, plichtbewuste burger bent.

Shafak confronteert haar lezers met misbruik, pijn, verdriet en onrechtvaardigheid. En met mensen die proberen het beste van hun levens te maken, ondanks alle moeilijkheden die zij ervaren. Ondanks het feit dat ze niet passen in een Turks ideaalbeeld. Ze accepteren wat er in hun situatie mogelijk is. Ze overleven en nemen gewelddadigheden door politie gericht op hun professie of staat van zijn mensmoedig op de koop toe. In Shafak's roman blijven ze prototypen. We lezen wel wat hen heeft gemaakt tot wat zij zijn, verdere verdieping van hun persoonlijkheden blijft uit. Zij belichamen een bepaald maatschappelijk onrecht.

Nadat de minuten en 38 seconden zijn verlopen, verspringt de aandacht van Leila naar haar vrienden. Zij zijn diepbedroefd door haar moord en door het feit dat haar familie haar een fatsoenlijke begrafenis ontzegd heeft. En vastbesloten om dat laatste recht te zetten. Pas tegen het einde keert Leila weer terug, in een staat van totale rust. Ik zal niet onthullen hoe haar vrienden dat voor elkaar krijgen, dat mogen jullie zelf ontdekken.

Eén van de redenen dat je 10 Minutes 38 Seconds in This Strange World absoluut moet lezen is Shafak’s talent om te schrijven. Ik ben in Turkije en Istanbul geweest en haar taal, haar keuze voor woorden maakt dat de geluiden, geuren en beelden van dat prachtige land en die geweldige stad zo ongeveer van de pagina’s afspringen. Je kunt Turkije in haar boek bijna aanraken, ruiken en voelen door haar kleurrijke beschrijvingen en beelden. Door haar woorden belandde ik weer in land en stad.

Een absoluut minpunt van de roman is de neiging van Shafak om bombastisch, belerend en zelfs moralistisch te worden op het moment dat zij beschrijft hoe de maatschappij omgaat met mensen die er zogenaamd niet in passen of thuishoren. Er komen gedachten in de hoofden van de groep vrienden op die beter thuis zouden horen op de ons welbekende tegeltjes met spreuken. Het verschil met de kleurrijke taal en beelden is dan groot. Gelukkig wegen de weelderige taal en de tragi-komische gebeurtenissen in het tweede deel van de roman op tegen de drakerige toon van de preken.

Ik snap dat Elif Shafak is genomineerd voor de Booker Prize 2019. Zij heeft een gewaagde roman geschreven die onrecht in de wereld met kleurrijke taal en beelden aanklaagt. Tegelijkertijd word je door diezelfde taal en beelden een beetje verliefd op die bepaald niet perfecte wereld. Moet ze winnen? Nee, daarvoor zijn de hoofdpersonen te ééndimensionaal en is het preekgehalte net iets te hoog.




Geen opmerkingen:

Een reactie posten