Booker Prize Longlist 2019
Frankissstein is bepaald geen conventionele roman. Winterson combineert op geraffineerde wijze meerdere verhaallijnen om zo haar punt te maken: kunstmatige intelligentie is een stap voorwaarts voor de mensheid maar ook eentje omringd met vele kritische vragen en ethische dilemma’s.
Verhaallijn één is Mary Shelley die op het punt staat haar beroemde roman te schrijven: Frankenstein. We worden meegenomen naar Zwitserland waar de Shelleys en Lord Byron verblijven. Een verhaal van majestueuze armoede, van vermaarde dichters die vrouwen als de inferieure versie van de mens zien. We krijgen bovendien een kijkje in de keuken vna het creatieve proces, de manier waarop het idee van de roman, de creatie van een monster, vat krijgt op Mary’s leven.
Verhaallijn twee is Ry, de transgender die de beroemde wetenschapper op het vlak van kunstmatige intelligentie Victor bijstaat door hem te voorzien van ledematen uit het anatomische lab. Die ledematen blijken een tamelijk sinistere rol te spelen in Victors experimenten met kunstmatige intelligentie. Voor hem is kunstmatige intelligentie de oplossing voor al onzer problemen, hij negeert de ethische dilemma’s.
Victor is een imposante persoonlijkheid, Ry is volledig weg van hem. Victor op zijn beurt wordt tegelijkertijd aangetrokken en afgestoten door Ry. Hoe ga je om met iemand die noch man noch vrouw wenst te zijn? Die op een bepaalde manier al de toekomst is?
Ook commerciële en religieuze aspecten van kunstmatige intelligentie komen aan de orde. Journaliste Polly is op zoek naar dé primeur die haar carrière kan maken, handelaar in geavanceerde sexpoppen Ron laat de wat schimmige kant van de ontwikkeling zien, Claire is op zoek naar religieuze waarheid (en draait vrolijk met alle winden mee). Ron met al zijn ongepolijstheid voegt een beklemmend aspect aan de discussie over kunstmatige intelligentie toe: tot hoe ver willen we gaan?
Verhaallijn drie is Victor Frankenstein, Mary Shelley’s hoofdpersoon, tevergeefs op zoek naar zijn monster. Eindigend in een Victoriaanse psychiatrische kliniek. In zijn korte maar essentiële verhaal lopen waarheid en fantasie door elkaar. Is Frankenstein inderdaad gek geworden door zijn eigen verhaal over het scheppen van leven of zwerft zijn monster echt over deze wereld rond?
Kent Frankissstein zwakke plekken? Ik zou kunnen zeggen dat de hoofdpersonen weinig karakterontwikkeling vertonen. De vrouwelijke en transgender hoofdpersonen leveren emotie en empathie, de mannen tonen vooral een ernstig gebrek aan. Het gebrek aan karakterontwikkeling ondersteunt de roman echter prachtig. Het voegt namelijk een laag toe aan de discussie over wat we moeten met emoties en empathie in een wereld waarin robots domineren. Winterson heeft haar hoofdpersonen bovendien behoorlijk goed gekozen. Ik zag de dichters, Victor of Ron zonder enig probleem zo voor me. Net als Mary, Ry en Claire, met dank aan een leven lang tv en films kijken.
Frankissstein intrigeert, ik heb van elke minuut genoten. Ik vergeef het Winterson dat ze wat kritischer is naar haar mannelijke hoofdpersonen dan naar haar vrouwelijke, ze maken het er af en toe tenslotte ook naar. Ik vond de manier waarop ze de verhaallijnen mengde knap gedaan, ik was blij dat het einde geen enkel definitief antwoord op welk ethisch dilemma dan ook geeft. Ik vond Mary en Ry (afkorting voor Mary) geweldig, ze vertegenwoordigen allebei hun eigen tijd op een prachtige manier.
Frankissstein is geen eenvoudig boek dat je snel even tussendoor leest. Winterson heeft het doorspekt met quotes uit boeken en romans, ze vermijdt filosofische betogen niet. Ze vraagt om aandacht met elke verandering van verhaallijn. Alles samen maakt Frankissstein tot een intrigerende roman.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten