zondag 4 oktober 2020

Avni Doshi || Burnt Sugar

 



Booker Shortlist 2020

Misschien dat Burnt Sugar niet helemaal het juiste boek was in een week waarin Corona voor de tweede keer in één half jaar tijd tot strenge maatregelen leidde, met consequenties privé en op mijn werk. Een relaas van een dertiger over de getroebleerde relatie met haar dementerende moeder is dan misschien niet ideaal.  

In eerste instantie lijkt het erop dat hoofdpersoon Antara, wonend in Poena – India, zich vooral zorgen maakt om haar dementerende moeder Tara. Dan sluipt langzaam maar zeker een andere laag de roman in. De verhouding van moeder en dochter die het niet geheel logisch maakt dat de laatste de zorg voor haar ouder wordende moeder op zich neemt.

Antara is opgegroeid in een gebroken gezin en gaandeweg wordt duidelijk dat Tara daar voor een belangrijk deel debet aan was. Te jong getrouwd, met kind en al naar een ashram vertrokken waar dochter Antara aan haar lot overgelaten werd omdat de guru belangrijker was. Op het moment dat hij zijn blik richtte op een nieuw model pakte Tara haar biezen en kon Antara weer opnieuw beginnen. De hoop dat ze bij haar vader zou kunnen wonen werd meteen de kop ingedrukt: hij verhuisde naar de VS.

Voor Antara is haar jeugd een kwestie van verwaarloosd worden en zo onzichtbaar mogelijk zijn voor de buitenwereld. Om haar leven structuur te geven, verzamelt ze objecten. Een verzamelwoede die uiteindelijk leidt tot een jarenlang kunstproject. Wanneer de roman start, tekent Antara elke dag het portret van dezelfde man. Een portret dat steeds iets anders uitvalt. Antara claimt dat zij de foto van de man uit een tijdschrift gescheurd heeft. De werkelijkheid blijkt anders. De heftige reactie van haar moeder op de tekeningen is een teken aan de wand.

Antara is degene die ons haar verhaal vertelt. Het is dus gekleurd door haar emotie, haar beleving van zaken, haar herinnering. Bijna nergens neemt Doshi ons mee in het standpunt van Tara of van Antara’s echtgenoot Diilip. Geen idee wat hij vindt van een echtgenote die steeds meer tekenen van trauma vertoont.

Eén ding stoort mij aan Antara: haar totale gebrek aan reflectie, aan inlevingsvermogen. Doshi doet  haar best om het beeld te schetsen van iemand die beschadigd is door haar jeugd, door haar ouders. Dat heeft er in ieder geval toe geleid dat Antara alleen maar haar eigen perspectief beziet. En tja, dan is er toch echt sprake van die beruchte pot die de ketel verwijt dat ze zwart ziet. Antara lijkt meer op haar o zo egoïstische moeder dan ze wil / kan erkennen. En om heel eerlijk te zijn: ze is niet het type hoofdpersoon waarvan je op slag houdt. Integendeel. 

Burnt Sugar speelt zich af in India, dat is op veel momenten merkbaar. De levendigheid van India, de kleuren en geuren die bij andere Indiase schrijvers vaak van de pagina afspringen, ontbreken volledig bij Doshi. Haar roman had overal ter wereld kunnen spelen. Antara is geen prototype Indiase, de roman gaat over de moeilijkheden die een Indiase zelfstandige vrouw ondervindt, over de moeilijke relatie tussen moeder en dochter. Een relatie die waar ook ter wereld moeilijk had zullen worden In dat aspect is Burnt Sugar opmerkelijk en on-Indiaas. En daarmee baanbrekend.  Het verbaast me niets dat de kritieken in India fel waren. 

Recensies spreken over een scherpe roman vol bittere humor. De wijze waarop de moeder-dochterrelatie is uitgediept krijgt lof. Naar mijn mening is juist die relatie te eenzijdig.  De scherpte en bitterheid zijn inderdaad alom aanwezig. Ik denk dat ik de roman meer gewaardeerd had indien ook Tara’s perspectief belicht was. Ik vermoed dat beide vrouwen dan beter uit de verf gekomen waren. 

Zoals gezegd, misschien niet de roman om te lezen in een week waarin al zoveel speelt. Ik merkte dat ik het lastig vond om te beoordelen of ik Burnt Sugar nu wel of niet kon waarderen. We zullen merken wat de jury ervan vindt. Ik zou in ieder geval zeggen ‘wacht even totdat de omstandigheden wat rooskleuriger zijn voordat jij je aan Burnt Sugar waagt’. 



Geen opmerkingen:

Een reactie posten