Raven Leilani || Luster

 Longlist 

Weer een boek van een jonge vrouw over jong zijn nu. Eén belangrijk verschil met andere romans in dit genre: hoofdpersoon Edie heeft het écht moeilijk. Of ik haar oplossing helemaal vat is een tweede. 

Edie is jong, zwart, opgegroeid met twee ouders die het er bepaald niet goed hebben afgebracht. Ze kan met recht zeggen dat ze een moeilijke jeugd heeft gehad, haar toekomst is bepaald niet rooskleurig. Ze heeft een middelmatig baantje dat ze voor zichzelf verpest door zo ongeveer met elke daar werkende man het bed in te duiden. Het helpt zeker niet dat ze één van de twee zwarte vrouwen is die bij het bedrijf werkt en voortdurend tegen racisme aanloopt. Edie raakt haar baan en woonruimte kwijt, haar tekentalent laat ze grotendeels onbenut. Haar relatie met Eric biedt bepaald weinig perspectief.

Eric is een wat saaie witte man van middelbare leeftijd. Je kunt je afvragen waarom hij een relatie start met een jonge zwarte vrouw. Is het de leeftijd of speelt er iets anders? Bijvoorbeeld het feit dat hij en zijn vrouw pleegouders zijn van een jong zwart meisje en dat ze zich eigenlijk geen raad weten met al dan niet institutioneel racisme? Of hebben hij en echtgenote Rebecca een open relatie die af en toe vreemde situaties oplevert? Het wordt nooit helemaal duidelijk en ik moet eerlijk bekennen dat ik absoluut niets snap van beide echtelieden. Ik vroeg me regelmatig af waar ze in godsnaam mee bezig waren? 

Luster is een moderne versie van een wordingsroman waarin een jonge volwassene langzaam maar zeker de weg naar een eigen leven en toekomst vindt. Zo ook Edie. Haar worsteling past bij onze tijd, bij de omstandigheden waarin zij als jonge zwarte vrouw leeft en haar weg moet vinden. Tenminste, tot op het moment dat niet Eric maar Rebecca zich over haar ontfermt. De driehoeksrelatie die dan ontstaat gaat toch wel een tikkeltje verder. 

Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik me door Luster vooral ben gaan afvragen of ik nu zo truttig ben of dat de driehoeksverhouding echt wel te ver gaat, zeker gegeven het feit dat Edie niet zo maar een jonge vrouw is. Ze draagt een ronduit ongelukkige jeugd met waardeloze ouders met zich mee, ondervindt aan den lijve voortdurend racisme, is niet in staat normale relaties met mensen op te bouwen – mannen én vrouwen. De drie volwassenen in de roman spelen met elkaar, in wisselende constellaties. Edie is zeker geen willoos slachtoffer, ook zij speelt spelletje met Eric en Rebecca. Maar toch, haar positie in het leven is dermate veel beroerder dan die van Eric en Rebecca dat de driehoek voortdurend ongelijk voelt. 

Ik vermoed dat Leilani de driehoeksverhouding gebruikt om Edie wakker te laten worden voor haar mogelijkheden. Ik blijf het gevoel overhouden dat die relatie te extreem is, dat het doel ook gediend had kunnen worden met een wat minder extreme vorm. Het feit dat de relatie alleen belicht wordt door Edie maakt dat we nooit te weten komen wat de beweegredenen van Eric en Rebecca zijn.  Juist dat maakt dat ik daardoor het gevoel heb dat de driehoek teveel aandacht wegtrekt van Edie’s leven en dat vind ik persoonlijk jammer. Een wat minder extreme vorm had wellicht voor een betere balans in de roman gezorgd. 

Leilani geeft Edie een stem die naarmate de roman vordert steeds duidelijker en stelliger wordt. Zij is de ik-persoon, zij is het die het verhaal doet. Het zijn haar woorden die we steeds krachtiger en van deze tijd zien worden. Zo van deze tijd dat ik soms echt geen idee had wat er op papier stond. Ik vermoed dat Leilani dan taal uit games maar ook muziekteksten gebruikt, werelden waar ik ver van af sta. Ongeacht dat ik niet begrijp wat er op papier staat, het komt wel over. Ik kreeg af en toe de indruk dat ik een schrijvende rapper las, iemand die met veel gevoel voor ritme en kracht de juiste  woorden op papier zet.  

Luster is een moderne wordingsroman. Eentje waarin de omstandigheden vele malen verder gaan dan identiteitsproblemen op school of universiteit. Edie is een jonge zwarte vrouw die synoniem staat voor vele jonge zwarte vrouwen in haar omgeving. Met één groot verschil en dat maakt dat Luster ook toch wel weer zo’n roman is over een jonge vrouw die aan het einde van de roman goed terecht komt: Edie tekent en is een groot talent. Dat talent groeit met de roman mee, dat talent biedt haar een uitlaatklep en de kans om haar leven te veranderen. Luster eindigt met hoop, ook een moderne wordingsroman heeft zicht op een betere toekomst nodig.