Ik verklap iets over het einde
Robinson sluit haar serie romans over Gilead af met een roman die niet in Gilead speelt maar in St. Louis. Daar woont namelijk het zwarte schaap van de familie Broughton, Jack. Zij introduceert ons in zijn leven vlak nadat hij uit de gevangenis is gekomen en in de ban raakt van een jonge vrouw. Het eerste hoofdstuk, een kleine 80 pagina’s, is een ontmoeting op een kerkhof waar ze elkaar toevallig tegen het lijf lopen. Wat volgt is een complexe beschrijving van een paardans waarin Robinson zich te buiten gaat aan filosofische en religieuze overwegingen, veel literatuur en heel veel innerlijke monoloog van Jack.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik dat eerste hoofdstuk moeizaam vond. Niet alleen omdat de gesprekken die Della en Jack voeren wel een erg hoog ingewikkeldheidsgehalte hebben, maar ook omdat ik merkte dat ik moeite had met de manier waarop Jack met zichzelf om gaat. Hij, de zoon van een predikant, ziet zichzelf als hopeloos verloren. Hij gelooft meer dan zijn omgeving dat wat hij ook doet zal mislukken. Dat alles wat hij probeert onherroepelijk leidt tot een volgende stap naar zijn ondergang. Hoewel het duidelijk is dat hij behoorlijk onder de indruk is van Della gelooft hij ook dat een mogelijke relatie met haar alleen maar tot verdriet zal lijden omdat hij nu eenmaal gevolgd wordt door verdriet.
Della denkt daar anders over. Deze dochter van een dominee ziet het goede in Jack en besluit hem niet op te geven. Alle pogingen van hem en haar omgeving om hen te scheiden saboteert ze. Oh ja, we leven ergens jaren vijftig in het zuiden van Amerika, in een tijd dat witte en zwarte mensen strikt gescheiden leven, dat een huwelijk tussen een witte en zwarte persoon zelfs wettelijk verboden is. Laat Della nu de dochter zijn van een eminente zwarte dominee die gelooft in een strikte scheiding tussen wit en zwart. Hij en de familie zijn niet blij dat voorbeeldige dochter Della smoorverliefd wordt op een witte nietsnut.
Ik heb Gilead, Lila en Home gelezen. In die laatste roman speelde Jack ook al een grote rol. Ik vraag me af of je Jack kunt lezen indien je de andere romans niet kent. Robinson verwijst regelmatig naar de familie van Jack, naar zijn verhouding met zijn vader en broers en zussen. Ik merkte dat ik tijdens het lezen automatisch deze laatste roman ging vergelijken met de voorgangers. En dat dit niet altijd positief was. Al tijdens het lezen vroeg ik me af waarom ik met name Lila en Home geboeid gelezen heb en op een of andere manier maar niet gegrepen werd door Jack.
Ik vermoed dat het komt, omdat in de drie andere romans de gemeenschap en families in Gilead een grote rol spelen. Ook in deze romans trakteert Robinson ons op veel best ingewikkelde beschouwingen en bespiegelingen, ze draaien echter niet volledig om één persoon. En dat gebeurt in Jack dus wel. De hele roman wordt uit zijn perspectief verteld, draait geheel om hem. Della is weliswaar prominent aanwezig in de roman, maar het gaat vooral om wat Jack haar aan kan / zal doen, wat de consequenties zijn van een relatie met hem.
Er is nog een ander aspect dat speelt wanneer je Home gelezen hebt. Home eindigt niet positief voor Jack. Ik heb Jack dan ook gelezen met dat in mijn achterhoofd, voortdurend wachtend op een breuk tussen hem en Della die hem uiteindelijk naar zijn ouderlijk huis drijft. Tot mijn stomme verbazing eindigt Jack echter zeer positief, op een moment dat Della en hij alle problemen trotseren en bewust voor elkaar kiezen. Op zijn Jacks bedenkt hij dan eerst dat hij Della gestolen heeft, daarna komt de gedachte bij hem op dat hun relatie, hun verbondenheid met elkaar, ook een zegen kan zijn.
Robinson heeft traditiegetrouw geen roman geschreven waar je snel even door heen raast. Daarvoor schrijft ze te mooi, verwoordt ze gedachtes en bespiegelingen in zorgvuldig gekozen woorden. Woorden die vragen dat je met je aandacht erbij blijft. Uiteindelijk raakte ik steeds meer in de ban van Jack en Jack; de roman is misschien niet mijn favoriet in de Gilead-serie maar zeker de moeite waard.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten