How Beautiful We Were is één van die romans die je na een klimaattop met een wat teleurstellend eindresultaat zou moeten lezen. De roman beschrijft haarfijn wat er gebeurt wanneer een Westerse olie-gigant samenzweert met de plaatselijke dictator: bevolking en milieu zijn het slachtoffer.
In het dorpje Kosawa was het altijd goed wonen. De bewoners waren trots op hun land, voelden zich er diep mee verbonden. De komst van Pexton verandert dit alles. De bewoners blijven trots en blijven zich verbonden voelen maar de vervuiling van hun omgeving is dramatisch. De dampen die van de boorpompen afkomen, de lekkages, de giftig stoffen die in het grondwater geloosd worden. We kennen de beelden allemaal uit bijvoorbeeld Nigeria.
Elke maand houdt een vertegenwoordiger van Pexton de bewoners van Kosawa aan het lijntje. Met vage beloftes en toezeggingen. De daad van één enkele man veroorzaakt een rimpeling in het equilibrium. Die enkele daad maakt dat de levens van de andere bewoners veranderen, in positieve en negatieve zin. Kosawa laat zien hoe corruptie het leven van mensen verziekt, letterlijk en figuurlijk. Hoe het vasthouden aan eeuwenoude tradities tegelijkertijd een zegen en een vervloeking is.
Kosawa is het symbolische slachtoffer van ’s wereld ongebreidelde zucht naar olie en geld. Het lot van de bewoners en hun kinderen is minder belangrijk dan de verkoop van vele tonnen olie, het verwerven van nog meer geld, nog meer macht. Kosawa laat ook zien hoe in een traditioneel dorp machtsverhoudingen liggen en maar moeilijk veranderen. Dat één van de meisjes uit het dorp naar de middelbare school mag en uiteindelijk zelfs naar de universiteit in Amerika is mogelijk gemaakt door die ene daad. Dat dorpelingen die geweld verafschuwen, uiteindelijk er toch naar grijpen: allemaal een consequentie van macht, corruptie, vraatzucht en die enkeling die opstond.
How Beautiful We Were is de roman over grootschalige vervuiling van natuur en de bijna onmenselijke houding die dit vraagt van de beslissers hoog in de top. Beslissers die ook nu nog niet lijken te snappen dat natuur en mens meer waard zijn dan de winst op een enkel vat olie. How Beautiful We Were is daarnaast ook een roman over de verandering die wordt veroorzaakt wanneer de moderne wereld en traditie elkaar ontmoeten.
Kosawa is een traditioneel dorp met veel gewoontes waar de dorpelingen terecht trots op mogen zijn. Het is ook een dorp met traditionele rolpatronen: mannen zijn er voor de jacht, vrouwen koken en zorgen voor de kinderen. Jongens leven tot aan hun huwelijk een vroliljk, onbezorgd leven, meisjes gaan zodra ze voor het eerst ongesteld worden op zoek naar een man. Zonder man geen toekomst, niets ergers dan dat je te onaantrekkelijk bent en echtgenote drie wordt.
Mbue laat subtiel zien hoe met de strijd voor natuur en gezondheid toch ook een tikkeltje emancipatie het dorp insluipt. Misschien dat de komst van welwillende westerlingen ook maakt dat de positie van de vrouwen in het dorp een beetje verandert. Ze laat ook zien dat de dorpelingen weliswaar slachtoffer zijn van de omstandigheden maar toch ook wel een beetje achterblijven in voor zichzelf opkomen. Hun vasthouden aan traditie, hoe mooi dan ook in bepaalde aspecten, is niet alleen maar positief.
Mbue vertelt een verhaal dat niet geheel chronologisch verloopt. Daarvoor laat zij personages te vaak terug en vooruit kijken, gooit ze er zelf af en toe een opmerking in die al wat weggeeft over de toekomst. Het meest opmerkelijke aan de roman is het spel met perspectief. Mbue wisselt regelmatig van perspectief en benut dat om de zienswijze van personages wat meer aan de zijkant alsnog te belichten. Het meest interessante perspectief is dat van de kinderen, of liever gezegd, één specifieke groep kinderen allemaal in het zelfde jaar geboren. Deze groep kinderen pakt de Griekse-tragedie rol van ‘koor’ op zich. Geeft als groep commentaar op ontwikkelingen, vertelt als groep hoe het met bepaalde mensen afloopt, speelt als groep op een gegeven ogenblik de hoofdrol in de gebeurtenissen.
How Beautiful We Were is een knap geschreven roman die taal,
structuur en het spel met perspectief inzet om één urgente boodschap te verkondigen.
Mbue laat precies zien waar macht corrumpeert, waar hebzucht ontmenselijkt. How Beautiful We Were is geen roman die je
even in een namiddag leest, de boodschap – zeker in de week van Glasgow –
blijft hangen, gaat niet meer weg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten