Selby Wynn Schwartz || After Sappho

Booker Prize Longlist 2022

 Wat zal ik zeggen? Gemengde gevoelens over deze. Vooral omdat ik af en toe het idee had dat ik een anthologie van belangrijke vrouwelijke kunstenaars die van betekenis waren geweest voor de positie van de vrouw in de periode 1880 – 1930 aan het lezen was. Een aanzienlijke lijst overigens. Ik ben op een gegeven ogenblik alle namen gaan noteren om niet in de war te raken. Wynn Schwartz introduceert in haar roman zo’n veertig vrouwen aan haar lezers.

Heel eerlijk: Ik houd niet van anthologieën, biografieën of geschiedkundige werken (wat niet hetzelfde is als niet kunnen genieten van een historische roman). After Sappho bleek dus een klein probleempje voor mij. Ik had het gevoel dat ik onder valse voorwendselen verleid was een verhandeling over de positie van vrouwen in Europa te gaan lezen. Ik voelde me volledig overrompeld door de hoeveelheid namen die op me afgevuurd werd en – daar ben ik eerlijk in – heb aardig wat keren op het punt gestaan om het bijltje er maar bij neer te gooien. Er waren twee redenen dat ik door ben blijven lezen.

De belangrijkste reden: wat kan die Selby Wynn Schwartz ongelooflijk mooi schrijven. De schrijfster heeft haar gedachten prachtig, lyrisch en gepassioneerd aan het papier toevertrouwd. Ik heb genoten van haar taal, werd geraakt door de emotie die er door heen schitterde. Het proza van After Sappho behoort tot de top en plaatst de roman op eenzame hoogte. Wynn Schwartz’s keuze om in het meervoud te schrijven, valt ook op. Haar hoofdpersoon is niet één enkele vrouw, het is ‘Sappho’- alle vrouwen die leven voor de kunst.

De andere reden spreekt voor zichzelf: vrouwen zijn bepaald niet goed behandelde de afgelopen eeuwen. Of ze nu doorsnee waren net als mijn vrouwelijke voorouders of de getalenteerde vrouwen aan wie Wynn Schwartz ons voorstel. Ze werden dwars gezeten door regeringen en maatschappijen, hadden totaal geen rechten en konden rekenen op kritiek wanneer ze afweken van de geaccepteerde normen en rollen: plichtsgetrouwe echtgenote, dochter of zus.  Wynn Schwartz beschrijft vrouwen met een groot talent die leefden voor hun kunst, hun hart volgden en vrouwen ook op een niet-bijbelse manier lief hadden. Samen zijn zij Sappho.

Sommige van deze vrouwen zijn geboren leiders die hun ‘zusters’ inspireren. Anderen inspireren vooral door de werken die zij hebben achtergelaten. Sommige hebben het voordeel dat ze rijk geboren zijn en zich niet druk hoeven te maken over mondaine zaken als geld verdienen. Weer anderen waren afhankelijk van de verkoop van hun kunst, uitnodigingen van vrienden of giften. Allemaal daagden ze de maatschappij uit. Soms bewust, soms alleen al door een roman te schrijven die grote woede opwekte bij de heren critici.  

After Sappho is een exceptionele roman in de zin dat Wynn Schwartz’ gepassioneerde proza creatieve vrouwen een stem geeft die ooit door hun kunst opgekomen zijn voor de rechten van alle vrouwen. Persoonlijk had ik het fijn gevonden indien Wynn Schwartz zich beperkt had tot een klein aantal van hun, zodat ik minder het gevoel had gehad dat ik een anthologie aan het lezen was. Haar fantastische proza maakte voor mij veel goed, ik ben blij dat ik de roman uitgelezen heb. Het is altijd goed dat je weer herinnerd wordt aan een tijd waarin veel van wat wij nu normaal vinden nog bevochten moest worden.