Maddie Mortimer || Maps of Our Spectacular Bodies

 

Booker Prize Longlist 2022

Maddie Mortimer heeft een indringende roman geschreven. Het onderwerp, terminale kanker, zal nooit licht zijn. De wijze waarop Mortimer heeft verwoord hoe kanker toeslaat is uitzonderlijk. Het sterfproces van hoofdpersoon Lia biedt Mortimer daarnaast de mogelijkheid om haar te laten terugkijken op essentiële momenten in haar leven.

Mortimer laat ‘de kanker’ aan het woord. Alle vet afgedrukte tekst, komt uit de mond van de kankercellen. Zij beschrijven hun aankomst, hun zegetocht, hun gevecht tegen ‘red’, de ultieme chemokuur die Lia krijgt en hun overwinning. ‘Kanker’ geeft ook commentaar op de persoon Lia, op de mensen om haar heen. Omdat ‘kanker’ natuurlijk onlosmakelijk met de persoon Lia verbonden is, ontkom je niet aan de indruk dat haar onderbewustzijn op deze manier commentaar geeft op de mensen om haar heen, op haar leven.

Naarmate de roman vordert, vloeien Lia en ‘kanker’ in elkaar over. Een fysiek proces, de groei van hersentumoren en het effect van morfine, krijgt zo een heel andere lading. Mens en ziekte zijn één, kunnen niet van elkaar gescheiden worden. Dit wordt nog benadrukt door het spel met typografie: woorden dansen soms letterlijk over de pagina, zijn op afwijkende manier gezet. Omdat er maar weinig lange hoofdstukken voorkomen in Maps, meestal beperkt Mortimer zich tot korte alinea’s of zelfs enkele zinnen, benadrukken typografie en de lengte van teksten het ziekteproces.

Lia en haar familie en vrienden komen ook aan het woord, in cursief. Soms heel kort, soms lange stukken tekst. Mortimer slaagt er zo in hun gevoelens, hun worsteling met Lia’s aanstaande dood inzichtelijk te maken. Alle normaal afgedrukte tekst komt uit de mond van de verteller. Deze rapporteert aan ons vanaf het moment dat Lia te horen gekregen heeft dat haar kanker teruggekeerd is tot het moment dat ze daadwerkelijk sterft. De verteller staat in het heden maar gaat ook terug naar het verleden. Het commentaar van de verteller maakt mede dat de lezer ervaart hoe Lia en de mensen om haar heen haar sterfproces ervaren.

Lia heeft een benauwende opvoeding gehad door streng religieuze ouders die niet echt wisten wat ze met hun – in hun ogen – rebelse dochter aan moesten. Zo tekent Lia prachtig, later maakt ze daar ook haar beroep van, maar snappen haar ouders niet wat ze tekent, waarom ze tekent. Wanneer haar ouders een pupil van haar vader, de dominee in het dorp, in huis opnemen, snappen ze net zo min welk effect zijn bijna voorkeursbehandeling heeft op hun dochter. Zij voelt zich door hem nog minder begrepen. Uiteindelijk leidt dit tot een (tijdelijke) breuk met haar ouders.

Mortimer verwoordt alles in prachtig proza, onafhankelijk van het perspectief dat ze op dat moment kiest. Kanker, verteller en de mensen krijgen mooie, diepe gedachtes in hun mond gelegd. Naarmate het sterfproces van Lia vordert, worden haar uitingen chaotischer. Soms denkt ze iets en blijkt uit de tekst van de verteller dat haar omgeving haar niet meer bereikt. Zo dragen ook de woorden die Mortimer kiest bij aan het effect dat haar roman beoogt.

De lezer wordt op uitzonderlijke wijze meegenomen in een onafwendbaar proces en ervaart door Mortimer’s unieke vertelwijze hoe het proces iedereen raakt. Maps is geen makkelijke roman maar intrigeert van begin tot einde. Ik was diep onder de indruk van het spel tussen personages, tekst, structuur en typografie.