Brad Watson || Miss Jane

Miss Jane blijkt echt bestaan te hebben. Zij is de oudtante van Watson en werd geboren in Mississippi in 1915. Bij haar geboorte bleek zij kerngezond maar niet volmaakt; haar ‘gebrek’ zal haar verhinderen om een normaal leven te leiden met school, werk, liefde en kinderen.

Jane’s rectum, plasbuis en vagina zijn samengegroeid tot één enkel kanaal (voor de liefhebbers: urogenital sinus anomaly / persistent cloaca); haar darmspier werkt niet waardoor zij levenslang incontinent is. In de tijd waarin Jane leefde een veroordeling tot een afgezonderd leven waarin ‘ongelukjes’ niet konden worden voorkomen.

Jane’s ouders en haar zus maken er het beste van en proberen Jane een zo normaal mogelijk leven te laten leiden op hun boerderij. School blijkt te ongemakkelijk, werken kan alleen als naaister in de stomerij van haar zus Grace. De ontluikende liefde voor haar buurjongen wordt in de kiem gesmoord, ook Jane wil het risico niet nemen dat hij haar om haar ‘gebrek’ afwijst.

Jane leeft haar hele leven geïsoleerd, de huisarts die bij haar geboorte aanwezig was, is haar beste vriend. Pas aan het eind van haar leven zouden chirurgen haar kunnen helpen. Jane heeft zich tegen die tijd al lang verzoend met haar lot en leeft op haar boerderij één met de natuur.

Miss Jane is niet alleen een levensbeschrijving van een vrouw die de pech had geboren te worden met een levensbepalende afwijking. Miss Jane is ook een beschrijving van het harde leven op het platteland van Amerika in de 20e eeuw. Jane’s ouders hebben nog een eigen boerderij die ook in harde tijden, de Depressie bijvoorbeeld, nog inkomsten oplevert (met dank aan de illegale brouwerij). Maar ook voor hen is het leven taai en zwaar. Armoede, alcohol, ziekte, vooroordelen en onwetendheid spelen alom een rol. Dat Jane kan lezen en schrijven is geen vanzelfsprekendheid.  Dat zus Grace op haar 18e het huis verlaat en kiest voor een leven als zelfstandige vrouw met een vrij seksueel leven een schande.

Watson schrijft mooi, bijna poëtisch met een lichtelijke neiging tot opsomming die mij op een gegeven ogenblik ietwat begon te irriteren. Hij slaagt erin zware levens zonder ze te romantiseren wel prachtig te beschrijven. Watson’s Jane is een vrouw die tegelijkertijd gelukkig en doodongelukkig is en haar leed met waarde draagt. Zij heeft naar omstandigheden een goed leven geleid maar in het besef dat het anders had gekund. De Jane uit het boek is een mooi mens, ze ontroert je en boezemt tegelijkertijd ontzag in voor de manier waarop ze haar leven leidt. Brad Watson heeft zijn oudtante eer aan gedaan met deze mooie roman.