Tayari Jones || An American Marriage

Women’s Prize for Fiction Longlist 2019

Ik heb een probleem met An American Marriage. De roman is goed geschreven, maakt duidelijk dat iemand van Afro-Amerikaanse afkomst in het Amerikaanse rechtssysteem nog te vaak het onderspit delft maar laat tegelijkertijd ook zien dat iemand van Afro-Amerikaanse afkomst wel degelijk kansen in het leven krijgt. Een mooie balans dus. Mijn onvrede zit hem in twee zaken: de twee hoofdpersonen en hun ietwat geforceerd over komende brieven wanneer hij in de gevangenis belandt.

Roy en Celestial ontmoeten elkaar en vormen dan een droompaar. Hij maakt een mooie carrière in het zakenleven, zij is een kunstenares die prachtige poppen maakt.  Het feit dat hij uit een gehucht komt en zij uit de grote stad Atlanta, dat hij opgegroeid is in een eenvoudig, vrij arm gezin en dat het haar aan niets ontbrak tijdens haar jeugd, doet niets af aan hun geluk. Totdat hij vals beschuldigd wordt van een verkrachting en in de gevangenis belandt. Hun huwelijk blijkt dan minder stabiel dan ze zelf hadden gedacht.

Jones wisselt in haar roman kundig tussen perspectieven. Ze laat Roy, Celestial maar ook kaper aan de kust Dre aan het woord, laat Roy en Celestial pagina’s lang alleen via brieven communiceren. Die afwisseling biedt de roman de noodzakelijke gelaagdheid. Ook verrassende wendingen in hun levens dragen daaraan bij. De gelaagdheid ontbreekt echter in de mensen Roy en Celestial. Hij is vanaf het begin een wat over het paard getilde man die meent dat hij recht heeft op een beter leven dan zijn ouders. Zij is een prinsesje dat bij de eerste hindernis naar pappie en mammie of beste vriend Dre rent.

Vind ik het vreemd dat Celestial niet staat te springen om tien jaar op Roy te wachten? Nee, daar kan ik me best iets bij voorstellen. Waardeer ik het dat ze dit niet persoonlijk aan Roy durft te vertellen, niet echt. Vind ik het vreemd dat Roy zich vastklampt aan de hoop dat Celestial misschien toch weer bij hem terug wil komen? Nee, dat snap ik best wel in zijn omstandigheden. Waardeer ik het dat hij zich vervolgens bijna als een stalker opstelt, niet echt.

Dat Roy ongelooflijk gepakt wordt door het Amerikaanse systeem staat buiten kijf. Het is werkelijk te gek voor woorden dat hij veroordeeld wordt voor iets dat hij niet gedaan kan hebben. De beschrijving van zijn leven in de gevangenis is ook treffend. De parallel met Celestial die ondertussen steeds meer furore maakt als kunstenares schrijnend. De brieven waarin zij met elkaar tijdens zijn gevangenschap communiceren een mooie vondst maar lichtelijk te geforceerd. Hun woordkeuze te onnatuurlijk, te gekunsteld.

Jones heeft haar roman de titel An American Marriage meegegeven. Welke conclusie moet ik nu trekken? Dat moderne echtparen lichtelijk verwend en onvolwassen zijn? Dat een modern Amerikaans huwelijk niet opgewassen is tegen tegenslag? Had ik gehoopt op twee hoofdpersonen die hun tegenslag met meer waardigheid dragen? Ik vermoed van wel. Ik vrees dat ik vooral had moeten focussen op het vreselijke onrecht dat Roy en Celestial aangedaan is en dat ik dan net als Oprah laaiend enthousiast was geweest. Kinderachtig van mezelf dat ik niet blij word van typetjes als Roy en Celestial.