Little Dog is in Amerika terechtgekomen samen met zijn oma Lan of Lily, moeder Rose en tante Mai. Amerikaanse opa Paul is aanwezig, op afstand. De brief maakt duidelijk dat de verschrikkingen van Vietnam nooit ver weg zijn: herinneringen, vaak in de vorm van nachtmerries, blijven. Vuurwerk of een enkel schot kunnen panische reacties oproepen. Vuong springt op één pagina van Amerika nu naar Vietnam toen weer terug naar Amerika bij aankomst. Als lezer moet je voortdurend alert zijn welke tijd Little Dog beschrijft en wie de hoofdrolspeler is in die tijd. Omdat de lezer verplicht moet nadenken over wie wat wanneer blijven de beschreven gebeurtenissen hangen. Niet alleen het Vietnam van tijdens de oorlog maar ook de inburgering in de Verenigde Staten komt scherp op het netvlies te staan. In dat laatste land woedt geen oorlog, het wil niet zeggen dat het leven voor de Vietnamezen makkelijk is.
Little Dog vervlecht de geschiedenis van zijn oma en haar dochters met die van hun land maar ook met zijn persoonlijke relaas. Hij ontmoet tijdens vakantiewerk de liefde van zijn leven, Trevor. Trevor is de kleinzoon van de boer op wiens boerderij Little Dog in de zomer werkt. De twee jongens vinden elkaar tussen de vele migranten van Latijns-Amerikaanse afkomst, een hechte vriendschap ontstaat. Een vriendschap die wordt gekenmerkt door puberacties die net te ver gaan, mede veroorzaakt door groeiend drugsgebruik. Voor Little Dog is al snel duidelijk dat hij meer wil dan vriendschap, Trevor blijft ontkennen dat er meer zou kunnen zijn. Zijn drugsgebruik loopt uit de hand, ook hij blijkt een ontheemde, in zijn eigen leven.
On Earth valt niet alleen op, omdat voor het eerst een Vietnamees verhaalt over de oorlog in zijn land, de vlucht naar een ander, beter land en de moeilijkheden die het leven in een totaal ander land oplevert. On Earth valt ook op door de vorm. In de eerste plaats natuurlijk de briefvorm. Daarnaast de onderverdeling in drie delen die elk weer zijn onderverdeeld in hoofdstukken. In die hoofdstukken neemt Vuong de vrijheid om tussen tijd en locatie heen en weer te springen. Halverwege gebeurt nog iets anders. Van lange blokken tekst schakelt Vuong over op korte alinea’s. De brief krijgt een steeds gejaagder karakter.
On Earth start bijna afstandelijk. Vuong gebruikt veel beeldspraak die niet anders dan filosofisch bedoeld kan zijn maar die Little Dog’s moeder niet zal snappen. Ik overigens ook niet. Trevor zorgt niet alleen voor een verschil in het leven van Little Dog, met zijn komst verandert ook de toon van de brief. Die wordt steeds persoonlijker, grote gestes blijven achterwege. Halverwege de roman neemt chaos de brief over. Verdriet, emoties en drugsgebruik maken dat het afstandelijke relaas verandert in een rauw, persoonlijk betoog. Waar ik me voor die tijd af en toe afvroeg waarom Vuong mij zonodig moest overbluffen met zijn filosofische woordkeuze, overtuigde hij mij vanaf dat moment volledig.
Vuong’s talent blijkt wat mij betreft met name wanneer de brief verandert van afstandelijk, wat hoogdravend naar rauw en persoonlijk. Zinnen prachtig geformuleerd, de woordkeuze uitstekend, de lange lappen tekst veranderen in korte alinea’s die de emoties van Little Dog benadrukken. On Earth straalt dan nervositeit uit, veroorzaakt door verdriet en pijn. En misschien ook wel door drugs veroorzaakte hallucinaties. De relatie met Little Dog’s oma en moeder krijgt dan een persoonlijker karakter. Little Dog wordt ouder en begint dingen anders te zien. Niet alleen zijn oma en moeder lijden onder de trauma’s van Vietnam, ook hij is er een slachtoffer van.
On Earth We’re Briefly Gorgeous, overigens de mooiste titel van een roman ooit, begint afstandelijk en eindigt rauw. Little Dog verandert van een opmerkzaam slim jongetje in een wanhopige getormenteerde jongeman. Verdriet en drugs halen zijn gevoelens keihard naar boven. Ik snap waarom deze roman zoveel lovende kritieken gekregen heeft. Ik vermoed dat On Earth niet voor iedereen is, daarvoor vraagt de vorm teveel aandacht. Die aandacht beloont Vuong met een prachtig geschreven en geconstrueerde roman die de pijn van oorlog en ontheemding magistraal blootlegt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten