Cynan Jones || Stillicide

De korte verhalen in Stillicide* zijn oorspronkelijk geschreven voor de BBC Radio 4. Ze zijn in december 2019 voorgelezen door acteurs en daarna nog een beetje bewerkt door Jones. In de recensies wordt Stillicide vooral weggezet als een dystopie, een verhalenbundel over een wereld met een groeiend watertekort. Dat doet de verhalen echter tekort, een andere rode draad door de verhalen heen is namelijk het verlies van een geliefde.

https://www.bbc.co.uk/programmes/m0007n58/episodes/player?page=2

* continu druppelen van water 

Eén persoon komt in alle verhalen terug: Branner. Hij is een voormalige soldaat, inmiddels werkzaam als bewaker bij de watertrein. Een zwaar bewaakte goederentrein die water naar Londen brengt. Wij leren Branner kennen wanneer hij op zoek moet naar iemand die te dicht in de buurt van de trein komt, mogelijk om de trein te saboteren en water te stelen. In het eerste verhaal wordt echter meteen duidelijk dat Branner een probleem heeft. Een probleem dat er mede voor zorgt dat hij draalt met het benaderen en neerschieten van de bewegende stip.

Branner komt in een aantal verhalen terug. In die verhalen wordt steeds duidelijker dat zijn vriendin, die hij heeft leren kennen nadat hij bij een sabotagepoging zwaar gewond geraakt is, nu op sterven ligt. Haar verlies, zijn onvermogen om haar gemis te verwerken wordt door Jones steeds navranter blootgelegd. In het laatste verhaal blijkt de pijn dermate groot dat de lezer snapt dat Branner serieus overweegt zelfmoord te plegen. Of hij dat daadwerkelijk doet, blijft een open einde.

In de andere verhalen komen aspecten van het leven in een maatschappij waarin water een zeer schaars goed geworden is aan de orde. De huizen die moeten wijken voor een enorm dok waar ijsbergen gecontroleerd kunnen smelten, het dagelijkse leven in een maatschappij met te weinig water, de bootjes waarmee de ijsbergen naar het dok gesleept worden, het zeldzame insect dat er wellicht toe leidt dat het dok een andere plek moet krijgen. Maar ook het besef dat in de grote stad het tekort aan water vooral beleefd wordt door de mensen aan de onderkant van de maatschappij. De beter gesitueerden hebben daktuinen, oftewel zij krijgen voldoende water.

Jones benoemt nergens keihard de feiten. De lezer mag conclusies trekken uit wat hij beschrijft. Tussen de regels doorlezen is een vereiste in deze verzameling verhalen. Ik moet zeggen dat ik dit prettig vind. Ik houd persoonlijk niet van romans of verhalen die onderwerpen door je strot proberen te duwen, ik geef de voorkeur aan de subtiliteit die je zelf de ruimte laat om zaken in te vullen.

Het is natuurlijk ook mooi meegenomen dat Jones prachtig schrijft. Zijn zinnen zijn vaak juweeltjes. De verhalen, hoewel ogenschijnlijk los van elkaar te lezen, blijken elkaar wel degelijk aan te vullen. Hoewel ik inschat dat elk verhaal zelfstandig gelezen kan worden, voegt de gezamenlijke rode draad een extra laag toe. De typografie met korte alinea’s en veel witregels maakt dat je de verhalen met gepaste snelheid neemt, per alinea de tijd nemend. Jones dwingt zijn lezers tot een laag tempo.

Ik was onder de indruk van deze verzameling korte verhalen. Korte verhalen die onbetwistbaar onderdeel vormen van een groter geheel. Ik had het ook geaccepteerd indien Jones Stillicide een novelle had genoemd. Hoe dan ook, Stillicide is prachtig in al zijn subtiliteit. Jones slaagt erin een beeld te scheppen van een dreigende wereld waarin in een enkeling ten onder gaat aan zijn eigen persoonlijke leed.