Women’s Prize for Fiction Longlist 2020
Toby Fleishman heeft inderdaad een probleem: zijn echtgenote Rachel en hij gaan scheiden, zij heeft net de kinderen bij hem gedumpt en geeft taal noch teken. Afgezien van de zorgen die hij zich terecht om haar en zijn kinderen maakt, betekent haar afwezigheid ook dat Toby zijn seksuele escapades beter moet timen. In deze tijden van vele dating-apps blijkt een gescheiden man van rond de 40 zeer gewenst. The Guardian noemde Fleishman is in Trouble ‘een nieuwe Amerikaanse roman’, Brodesser-Akner een ware opvolger van Philip Roth en Jonathan Frantzen. Ik zag dat niet helemaal. Het zou kunnen dat ik te oud aan het worden ben voor een roman waarin de relatie- en zelfwaarderingsproblemen van vier rond-de-veertigers uitgebreid behandeld worden …
Brodesser-Akner laat ons kennismaken met vier mensen die elkaar uit hun studietijd kennen: vriendengroep Toby, Libby en Seth, echtgenote Rachel. In eerste instantie lijkt het dat een onafhankelijke verteller het verhaal doet, dan wijst een subtiele ‘ik’ erop dat er een soortement ik-figuur is. Dat blijkt Libby te zijn. Het maakt dat ik er in ieder geval voortdurend alert op was dat haar zienswijze de verslaglegging beïnvloedt. Haar relatie met Toby en Seth maakt dat zij wellicht niet helemaal neutraal naar beide heren kan kijken. Hoe verder de roman vordert, hoe duidelijker wordt dat zij wel degelijk ziet wat van haar jeugdvrienden geworden is.
Toby is de gescheiden man die ooit een stapje terug gedaan heeft zodat echtgenote Rachel als manager van schrijvers carrière kon maken in de wereld van toneel en film. De omdraaiing van de rollen maakt dat de lezer zich voortdurend bewust blijft van het feit dat we allemaal gewend zijn aan traditionele rolpatronen over wie in een huishouden nu het meeste geld verdient. Over hoeveel inzet bepaalde functies vragen. Het is maar de vraag of Toby’s relaxte houding ten opzichte van zijn werk hem in een streberige ziekenhuisomgeving de gewenste promotie gaat opleveren. In zijn seks- leven zijn de rollen ook omgedraaid: van de te kleine onaantrekkelijke man naar een gewenste seks-partner, alleen maar omdat hij beschikbaar is. Een wereld gaat voor hem open.
Libby is journaliste. Zij heeft jaren voor een mannenblad gewerkt en bracht daar de vrouwelijke toets in. Ze nam haar ontslag toen ze merkte dat ze in de wereld van het blad als vrouw nooit zou gaan meetellen. Haar pogingen om een roman te schrijven sneuvelen, onder andere omdat ze somber is over zichzelf, haar absoluut liefdevolle echtgenoot en heel veel andere zaken. Zij lijkt gelukkig getrouwd maar brengt haar huwelijk in problemen, omdat ze met zichzelf in de knoop zit. En daarom vaker stevig uitgaat met jeugdvrienden Toby en Seth.
Seth is de eeuwige vrijgezel en feestvierder. Hij lijkt door het leven heen te dansen en zich nergens druk om te maken. Het is pas ver de in de roman dat Libby hem aan Toby laat vertellen dat hij verandering wil, dat hij niet langer de persoon wil zijn die altijd gezelschap moet regelen, die geen vanzelfsprekende persoon of familie in zijn leven heeft.
Rachel tenslotte leren wij eerst kennen als een ambitieus kreng. Niet vreemd gezien het feit dat Libby in haar rol als verteller vooral het standpunt van Toby belicht. Dus krijgen wij vooral te horen wat volgens Toby allemaal gebeurd is, wat Rachel wel niet allemaal verkeerd heeft aangepakt. Naarmate de roman vordert introduceert Brodesser-Akner wel subtiele hints dat in een relatie niet slechts één partner alles verknalt. Libby laat af en toe doorschemeren dat Toby ook zo zijn problematische kanten heeft, dat hij wellicht ook wel weinig begrip heeft opgebracht voor zijn echtgenote. Als lezer had ik die conclusie ook zonder die hints wel getrokken. Wij ontmoeten Toby op het moment dat de pijn en het verdriet over zijn relatie prominent zijn. Hij kan bepaald niet op relativerende gedachtes over zijn ex betrapt worden, wat bij mij maakt dat ik vooral verlang naar die andere kant.
En die kwam. Het laatste deel van de roman heet ‘Rachel Fleishman is in Trouble’. Libby ontmoet Rachel toevallig in het park en dan blijkt hoe zij er echt aan toe is. Dan wordt duidelijk dat Toby behoorlijk gefaald heeft als empathische echtgenoot. Hij is zo druk bezig geweest met zichzelf dat hij geen oog heeft gehad voor de problemen van zijn echtgenote. Toby verandert van slachtoffer niet zozeer in dader als wel in medeplichtige. Ook zijn instelling, zijn gedragen hebben gemaakt dat het huwelijk stuk gelopen is. Het doet bijna pijn om te beseffen hoeveel Rachel nog steeds van hem en haar kinderen houdt. Dat onze sympathie ook bij haar zou moeten liggen.
Ik heb één probleem met Fleishman is in Trouble’: het is allemaal zoveel. An de ene kant bijna navelstaarderig, aan de andere kant topzwaar omdat de roman steeds meer verandert in een soortement traktaat over menselijke verhoudingen, over de manier waarop mannen met vrouwen omgaan, over de manier waarop vrouwen zichzelf vreselijk de maat nemen. Zo heel af en toe proefde ik iets van humor maar ik vrees dat Brodesser-Akners humor niet geheel aan mij besteed is. Zeker de laatste pagina’s waarin Libby losgaat met haar visie op hoe vrouwen naar de wereld en naar zichzelf kijken heb ik enigszins zuchtend doorgelezen. Van enige humor was in die pagina’s echt absoluut helemaal niets te ontdekken.
Houd je van Jonathan Frantzen, van de humor van Amy Schumer of Lena Dunham? Dan zit je waarschijnlijk goed bij Fleishman is in Trouble. Zo nee, dan is de roman af en toe topzwaar.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten