Women’s Prize for Fiction Longlist 2020
Ergens halverwege Queenie merkte ik, dat ik, zonder het in de gaten te hebben, me schuldig maakte aan institutioneel racisme. Ik stoorde me namelijk aan het feit dat in mijn ogen Carty-Williams geen keuze maakte tussen vrouw-zijn of kleur. Tot ik me realiseerde dat voor hoofdpersoon Queenie vrouw-zijn en kleur onlosmakelijk met elkaar verbonden waren. Een ‘aha’-moment voor mezelf, en ook het moment waarop ik eindelijk van Queenie ging genieten.
In eerste instantie dacht ik dat ik een variant op Bridget Jones aan het lezen was maar dan minder grappig. Weer zo’n goed opgeleide vrouw met een leuke baan die stuntelend door het leven gaat en zichzelf voor veel minder vol aanziet dan haar omgeving dat doet. Voorzien van een groep goede vriendinnen die haar door dik en dun steunt. Toch is al snel duidelijk dat hoofdpersoon Queenie in tegenstelling tot Bridget een serieus probleem heeft. Ze woont tijdelijk gescheiden van haar vriend Tom en gaat in die tijd seksueel helemaal los. Ze accepteert vrijpartijen die behoorlijk op het randje van verkrachting balanceren.
Queenie’s vriendinnen zien het aan, proberen haar bewust te maken van de gevaren maar Queenie zit zo verstrikt in haar eigen wereld dat ze hun argumenten niet hoort. Zo wordt een Jamaicaanse niet geacht psychologische hulp te vragen en te accepteren. Dat hoort niet. Toch vraagt Queenie uiteindelijk wel om hulp. Nota bene haar traditionele opa spreekt het verlossende woord en geeft haar toestemming. En voor degene die zich nu afvraagt ‘haar opa?’. Queenie is de dochter van een alleenstaande moeder die op een gegeven ogenblik kiest voor haar mishandelende partner. De traumatische jeugd van haar dochter is een feit.
Een traumatische jeugd waarin Queenie onzichtbaar is: voor haar mishandelende stiefvader, voor haar moeder, voor de wereld. Wanneer zij later op haar werk, tijdens het uitgaan of wanneer dan ook anders behandeld of zelfs genegeerd wordt omwille van haar kleur, versterkt het één het ander. Queenie’s vrouw-zijn en haar kleur zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Het één kan niet los gezien worden van het ander. Dat de familie van haar ex weigert te accepteren dat de seksistische en racistische opmerkingen van een oom niet kunnen is exemplarisch voor Queenie’s leven. Zij heeft te leven in een wereld waarin mannen haar witte vriendinnen zien als toekomstige volwaardige partners en met haar alleen maar het bed in willen duiken.
Het is duidelijk dat de wereld een probleem heeft, dat geldt ook voor Queenie. Haar haar is een mooi symbool van de vervreemding van haar wereld en haarzelf. Met hulp van een psycholoog bestrijdt ze de effecten van een traumatische jeugd. Vanaf dat moment verandert er ook iets in de roman. Queenie hoofdpersoon en Queenie roman laten los. Dan is het tijd om ook te genieten van de scherpe en spitsvondige wijze waarop Carty-Williams de wereld van Queenie neerzet. Opa en oma die van tijd tot tijd hilarisch zijn, pubernicht Diana die overal kansen ziet om meer vrijheid te krijgen, de appgroep Corgis waarin Queenie lief en leed deelt met vriendinnen Kyazike, Darcy (die regelmatig gebruik moet maken van de Urban Dictionary om de eerste te begrijpen) en Cassandra, de hooghartige en verwende schoonheid die net zo onzeker blijkt als Queenie.
En niet te vergeten Queenie’s moeder. De vrouw die zo’n grote rol in haar dochters leven heeft gespeeld. Tussen moeder en dochter speelt zich heel wat af, hun relatie veert mee met de gemoedstoestand van Queenie. Laten we het erop houden dat de therapie niet alleen in het voordeel van Queenie werkt.
Na mijn eerste worsteling heb ik genoten van Queenie, de roman en de hoofdpersoon. De roman heeft mij bovendien bewust gemaakt van het feit dat ik in mijn neiging om literaire kwaliteit voorop te stellen, een wezenlijk probleem doodeenvoudig niet zag. In een tijd waarin #blacklivesmatter prominent aanwezig is ook voor mij een belangrijke constatering. In Queenie komen de positie van vrouwen en racisme samen. Dat de roman daarnaast ontegenzeglijk goed geschreven is natuurlijk een pluspunt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten