#ReadingWomenChallenge
Valerie Martin won in 2003 de Women’s Prize for Fiction voor haar roman Property. In 2012 belandde deze in de top 10 van beste historische romans van de The Observer. Nu in 2020, terwijl de dood van George Floyd, de wereld bezighoudt, duwt de roman ons pijnlijk met de neus op de oorsprong van racisme. Hoofdpersoon Manon Gaudet weet niet beter dan dat slavernij bij het leven hoort. Een 19e eeuwse plantage kan tenslotte alleen maar gerund worden met goedkope arbeidskrachten.
Manon Gaudet is bepaald geen hoofdpersoon die je aardig vindt. Ze is getrouwd met een plantage-eigenaar die alleen maar schulden heeft, die bovendien meteen na hun huwelijk de tot slaaf gemaakte Sarah verkracht. Twee kinderen later heeft Manon hem letterlijk haar bed uitgetrapt, is het huwelijk uitzichtloos en kan Sarah niet anders dan accepteren dat Gaudet haar ziet als zijn ‘vrouw’. Hun jongste kind wordt door hem niet geaccepteerd: te donker, niet acceptabel.
Wat gebeurt in Property is minder interessant dan hoe het beschreven wordt. Manon is de verteller, wij horen het hele verhaal uit haar mond. En die is koel, afstandelijk, bijna op het laconieke af. Desondanks is Manon’s wanhoop duidelijk. Ze voelt zich de gevangene in haar huwelijk, weet dat bij het overlijden van haar moeder een eventuele erfenis meteen opgeëist en opgemaakt gaat worden door Gaudet. Als vrouw heeft zij nu eenmaal niets in te brengen.
Manon is vol wrok, ook naar Sarah, het slachtoffer van echtgenoot Gaudet. Manon ziet alleen maar dat haar man een voorkeur heeft voor deze vrouw, zij heeft het idee dat Sarah haar minacht en met een zekere arrogantie behandelt. We zullen het nooit weten, Sarah komt nooit aan het woord. Het fraaie aan Property is dat aan de ene kant de hopeloze positie van Manon duidelijk wordt, je zult toch maar denken dat je gelukkig getrouwd gaat zijn om vervolgens meteen geconfronteerd te worden met schulden en een minnares. Aan de andere kant laat Martin ook zien dat Manon geen seconde twijfelt over het recht om mensen met een andere huidskleur als (potentieel) bezit te zien.
Ergens tegen het einde van de roman, ik zal niet verklappen wat er is gebeurd waardoor Manon tot deze uitspraak komt, zegt onze hoofdpersoon over een ontsnapte slavin die niet aan haar achtervolgers is kunnen ontkomen: ‘zij heeft echte vrijheid gekend, zij heeft gereisd als een blanke man’. In die ene zin laat Martin zien dat voor Manon haar ongelijkheid als vrouw telt, dat zij smacht naar een leven waarin haar echtgenoot niet de baas kan spelen alleen maar omdat hij een man is. Die ene zin laat ook zien dat in de 19e eeuw het bezit van mensen volledig geaccepteerd was, dat Manon niet eens op het idee komt dat voor deze vrouw vrijheid iets anders zou kunnen betekenen.
Property is beklemmend. De roman laat zien waar één van de kiemen van hedendaags racisme zit. Juist de afstandelijke houding van Manon maakt dat je als lezer een steeds ongemakkelijker gevoel krijgt. Het is beangstigend dat de afstammelingen van Manon en de mensen in haar omgeving mensen met een andere huiskleur nog steeds als minderwaardig beschouwen. Juist doordat Martin de persoonlijke vrijheid van twee vrouwen in een totaal andere positie naast elkaar plaatst, komt de boodschap keihard aan. Racisme is fout, mensen als Manon, toen en nu, dragen eraan bij.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten