Ergens in de 17e eeuw verdrinken alle mannen op het Noorse eiland Vardo tijdens een plotseling opgekomen storm. De vrouwen blijven alleen achter. Omdat ze ervoor kiezen niet te verhongeren maar de taken van hun mannen overnemen, worden ze onbedoeld het doelwit van een heksenjacht. Millwood Hargrave heeft dit waargebeurde verhaal gebruikt als basis voor haar roman The Mercies.
Na het eerste verdriet van de vrouwen, gebeurt er iets interessants. De vrouwen krabbelen op en realiseren zich dat ze om in de barre winter te kunnen overleven mannelijke taken moeten oppakken. Vissen bijvoorbeeld. Voor sommige vrouwen is het bittere noodzaak, voor een kleine groep betekent het de realisatie dat ook vrouwen in staat zijn dit werk uit te voeren, dat zij minder afhankelijk zijn van mannen dan ooit gedacht.
Dat komt hen duur te staan. Er is namelijk ook een kleine groep vrouwen die niet in staat blijkt over fatsoensnormen heen te stappen. Kerk en maatschappelijke normen tellen voor hen zwaarder dan overleven en zelfstandigheid. Dat die kerk en de autoriteiten liever zien dat de vrouwen verhongeren dan dat zij buiten de gevestigde normen stappen, maakt hen niet uit.
Een ambitieuze gouverneur tekent het lot van de vrouwen. Hij stelt een fanatieke heksenjager aan die op de Orkney-eilanden een groep heksen heeft ontmaskerd en heeft laten verbranden. Deze man, Absalom Cornet, ziet in de onafhankelijke vrouwen zijn nieuwe slachtoffers. Hij creëert een sfeer waarin de ene vrouw de andere zal verraden. Devotie verandert in hysterie en een bijna slaafs verlangen om Absalom te helpen in zijn gevecht tegen de duivel.
Oude vetes tussen de vrouwen, jaloezie, wantrouwen, het groeit allemaal uit tot een ware hetze. De enige Sámi is het eerste doelwit van Cornet, zij weet – geholpen door haar grote kennis van het land - gelukkig met haar kind te ontsnappen. Twee vrouwen zijn niet zo gelukkig. Informeel leider Kristin en de welgestelde Fru Olufsdatter worden gearresteerd. Na langdurige marteling bekennen zij beide schuld en belanden in 1621 op de brandstapel.
De voornaamste personages in de roman zijn Ursa, de echtgenote van Cornet, en Maren, een jonge vrouw wier verloofde is verdronken tijdens de storm. Zij heeft geen andere keuze dan bij haar moeder en schoonzus te blijven wonen. Het perspectief dat Kirsten biedt trekt haar echter aan. Maren geniet van het wekelijkse vis vangen, zij ziet dat het leven zonder de mannen haar kansen biedt. Wanneer haar moeder onder invloed van de kerkelijke vrouwen komt, komt Maren in gewetensnood.
Een gewetensnood die nog verergert, omdat Maren gevoelens ontwikkelt voor Ursa die bepaald niet passen binnen de normen van de kerk en de maatschappij. De twee vrouwen raken bevriend en zien met lede ogen toe hoe Cornet met zijn heksenjacht Vardo verdeelt en de vrouwen tegen elkaar opzet. Het is ironisch dat Ursa en Maren onder zijn ogen verliefd worden op elkaar.
The Mercies is zo’n roman die je op veel lijstjes ziet terugkomen en die de hemel in geprezen wordt. Misschien dat ik wat teleurgesteld ben omdat mijn verwachtingen hoog waren. Millwood Hargrave besteedt veel tijd aan de relatie tussen Ursa en Maren, de ontwikkelingen op Varso zelf worden in grote lijnen geschetst. Ik had geloof ik liever gezien dat Millwood Hargrave meer tijd had besteed aan de hysterie die groeit en groeit en die leidt tot de dood van Kirsten en Fru Olufsdatter. Millwood Hargrave besteedt zoveel pagina’s aan de jonge vrouwen, dat de heksenjacht die om hen heen plaatsvindt bijna afgeraffeld wordt. Jammer.
Hoewel Millwood Hargrave naar verhouding veel tijd besteed aan Ursa en Maren, is er weinig sprake van karakterontwikkeling. De beide vrouwen zijn wie ze zijn; de één de dochter van een succesvolle handelaar, de ander de dochter van een visser. Beide kunnen niet lezen of schrijven, zijn normaliter afhankelijk van de mannen om hen heen. Ook hun ontluikende liefde had door Millwood Hargrave steviger aangezet kunnen worden. Het blijft nu een beetje hangen in verwarring en onbegrepen verlangens.
The Mercies is geen slechte roman, het is ook geen overtuigende roman. Daarvoor raffelt Millwood Hargrave de rode draad van de heksenjacht teveel af, laat ze de ware ongehoorzaamheid aan kerk en maatschappij, de liefde tussen twee vrouwen, te onderontwikkeld. Jammer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten