Shortlist 2020
Shuggie Bain is één van de vele debuutromans genomineerd voor de Booker. En ik moet zeggen, indien de Booker een prijs was voor de beste debuutroman dan stak deze er met kop en schouder bovenuit. Is het echter genoeg om de Booker te kunnen winnen?
In Shuggie Bain neemt Stuart ons mee in de bepaald dramatische jeugd van Shuggie Bain: vader heeft zijn gezin in de steek gelaten en in een achterbuurt gedumpt, moeder is alcoholiste en verdrinkt al hun geld, zuslief is de misère ontvlucht in een huwelijk, oudere broer doet zijn dappere best maar kiest op een gegeven ogenblik toch ook maar voor zichzelf. Shuggie zelf is helaas voor hem in het verkeerde gezin geboren. Een kind dat al vanaf zijn vroege jeugd LHBT uitstraalt, had je een wat minder masculiene vader gegund en een wijk / school waar wat toleranter met zijn geaardheid omgegaan zou zijn. De pastoor die nu net te goed raad weet met Shuggie’s geaardheid maakt de boel er niet beter op.
De roman start na de dood van Shuggie’s moeder, ze is eindelijk aan de alcohol bezweken. Aan Shuggie om nu zijn leven op te pakken. Met weinig opleiding en nauwelijks geld geen makkelijke opgave. Ik zat klaar om na de eerste bladzijdes te vernemen hoe de wat vreemde knul zou varen maar nee, Stuart’s roman ging duidelijk niet om het leven van Shuggie na de dood van zijn moeder maar het leven ervoor.
Dus duikt Stuart het verleden in en leren we hoe foute huwelijken, zelfbeklag, losse omgang met alcohol, mishandeling en vernedering het leven van mensen bepalen. Bain situeert de roman in tegen achterbuurt grenzende wijken in Manchester waar het leven een gevecht is tegen armoede, waar omvangsvormen ruw zijn, kinderen door hun postcode veroordeeld zijn tot een leven waarin ze nooit hun echte kwaliteiten zullen ontdekken. Dat geldt zeker voor Shuggie’s broer, een getalenteerd tekenaar. De kunstacademie is en blijft een niet te realiseren droom.
Shuggie is een wat raar jongetje. Zijn geaardheid maar ook zijn wat vreemde manier van doen, zijn bepaald niet in zijn voordeel in een buurt waar kinderen de hele dag op straat losgelaten worden en waar het recht van de sterkste geldt. Niet vreemd dat hij gepest wordt, dat hij een willoos slachtoffer is voor pedofielen. Zijn moeder helpt ook niet. Zij houdt de schijn op: ze gaat haar werkloosheidsuitkering in haar mooiste outfit ophalen, verstopt de blikjes pils die ze meteen gaat halen in een mooie tas en houdt haar rug recht. Ondertussen eindigt ze elke dag laveloos en totaal van de wereld.
Shuggie Bain is een opeenstapeling van drama gecombineerd met rauwe beschrijvingen van arme arbeiderswijken waar de WW eerder normaal dan uitzondering is. Stuart slaagt er helaas nooit in de personages meer diepte te geven. Ze worden bepaald door hun rol, hun verslaafdheid, hun geaardheid, zelfs in afwijking van de norm blijven ze stereotype. Shuggie en zijn getalenteerde broer blijven knap neergezette stereotypen. Het is knap dat Stuart in staat is gebleven aan de juiste kant van melodrama te blijven. De keiharde wereld die hij beschrijft, draagt daar in hoge mate aan bij.
Eén van de mooiste momenten in de roman was een scene aan het einde. Shuggie heeft afgesproken met een vroeger buurmeisje. Blijkbaar is Shuggie er in die harde buurt wel degelijk in geslaagd vrienden te maken. Dat komt pas tegen het einde aan het licht in een scene die de roman bepaald positief doet eindigen. Bij mij riep het vooral de vraag op waarom Stuart gekozen had voor het verleden en niet voor het heden. Dat zou wel eens een gelaagdere roman hebben kunnen opleveren waarin Shuggie echt tot ontwikkeling zou zijn gekomen.
Oftewel: mooie roman, zeker een goed debuut maar nee, toch niet de kwaliteit waar de prestigieuze Booker om vraagt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten