Clare Chambers || Small Pleasures

 

Longlist 2021

Ik geef een deel van de inhoud weg

Soms heb je van die romans waarvan je zou willen dat de auteur de laatste pagina’s geschrapt had. Zo ook Small Pleasures. Eindelijk lijkt het erop dat het helemaal goed gaat komen tussen hoofdpersonen Jean en Howard, blijkt de man één van de slachtoffers in de treinramp waarmee de roman begint. Balen, ik had arme Jean zo het geluk gegund met haar Howard.

Voor degenen die nu denken dat Small Pleasures een ietwat uit de hand gelopen romantische roman is, nou nee, niet echt. Small Pleasures is vooral een roman over acceptatie, over het leven leiden dat je is toebedeeld, hoe mager jouw deel ook is. Hoofdpersoon Jean is rond de veertig en zorgt in de jaren vijftig, zoals dat nu eenmaal hoorde, voor haar oudere moeder. Een moeder die aandacht claimt en haar dochter geen eigen leven gunt. Dus werkt Jean overdag als journaliste bij het lokale dagblad en in haar vrije tijd als mantelzorger. 

Jean heeft zich enigszins neergelegd bij het feit dat dit alles is wat zij van het leven mag verwachten. Ze heeft ooit een kans op geluk gehad en die verknald. Dus is zij nu degene die voor haar moeder zorgt terwijl haar jongere zus van het huwelijkse leven geniet in het verre Afrika. Dan ziet Jean een intrigerende ingezonden brief in de krant. Gretchen Tilbury reageert op een eerder artikel met de kop ‘vrouwen kunnen zonder man zwanger worden’ met de mededeling dat haar dochter zonder tussenkomst van welke man dan ook geboren is. Jean mag van de redactie op onderzoek uit. 

Deze speurtocht leidt uiteindelijk tot de ontdekking hoe Gretchen zwanger is geraakt. De speurtocht opent ook een mogelijkheid tot liefde en hartstocht voor Jean. Hoewel ze Gretchen’s echtgenoot Howard in eerste instantie maar een alledaagse man vindt, zeker in vergelijking tot de uitzonderlijke schoonheid van Gretchen zelf, wordt ze toch verliefd op hem. Het gevoel blijkt niet alleen wederzijds, het lijkt er sterk op dat Gretchen de ontluikende gevoelens regisseert. 

Howard en Jean zijn verliefd op elkaar maar snappen allebei dat hun liefde geen kans heeft. Howard heeft een gezin waarvoor hij zich verantwoordelijk voelt, Jean kan haar moeder niet in de steek laten. In de jaren vijftig was het nu eenmaal geen uitgemaakte zaak dat gevoelens van liefde belangrijker zijn dan familie en gezin. Dus gedragen Jean en Howard zich als verantwoordelijke volwassenen en offeren hun geluk op aan hun familie. Gretchen is uiteindelijk degene die de weg naar een gezamenlijke toekomst opent door voor een in die tijd nog schandaligere relatie te kiezen. En dan gooit dus die trein roet in het eten. 

Indien roman door een Nederlander geschreven zou zijn, dan zou de geur van spruitjes en kapotgekookte bloemkool overheersen. Uit Small Pleasures stijgt de geur van raap, grijze lever met uit en veel thee op. Chambers heeft de benepen sfeer van die jaren vijftig prima weten te vatten. Jean die een eerste stap zet als met een baan als journaliste maar geen seconde op het idee komt dat ze haar moeder alleen laat. Howard die veel te snel met een prachtige vrouw in nood getrouwd is en ondanks het feit dat ze een volledig platonische relatie hebben er niet over peinst haar achter te laten. Jean en Howard hebben net als hun omgevingen geen grootse plannen, geen ambities. Ze accepteren dat hun liefde onmogelijk is, dat dit is wat het leven hen te bieden heeft. 

Chambers laat ook met voorbeelden zien wat er gebeurt wanneer je de geur van spruitjes probeert te ontsnappen en een eigen pad kiest. De jeugdvriendin van Gretchen die kiest voor een bestaan als schilder, kiest daarmee ook voor bittere armoede, leven in een achterbuurt zonder contact met haar familie. 

Jean en Howard groeien naar elkaar toe, in de roman laat Chambers ook steeds meer los over hun leven. Zij groeien ook als persoonlijkheden. Hun keuzes passen niet meer in deze tijd, in die jaren vijftig zijn ze best nog wel gewaagd. Uiteindelijk blijkt een leven samen mogelijk. En ik moet eerlijk bekennen dat ik dit Jean en Howard heel erg gunde. Zij zijn mensen die het beste maken van hun leven en die genieten van de kleine dingen in het leven die hen gegeven zijn. Small Pleasures schetst een mooi tijdsbeeld en twee aardige mensen. Chambers slaagt erin ons overtuigend mee te nemen in hun noodgedwongen bekrompen levens. 

Zonder de laatste pagina’s zou Small Pleasures een prachtig tijdsbeeld van een vroeger Engeland opgeleverd hebben. Met deze pagina’s komt de nadruk opeens teveel te liggen op ‘we werken naar een tragisch einde toe’. Eigenlijk was het passender geweest indien de twee geliefden uiteindelijk niet voor elkaar hadden kunnen kiezen, dat had gepast in de tijdsgeest en de hele sfeer van de roman. Tip: lees Small Pleasures vooral maar sla de pagina’s over het ongeluk over, dan houd je een mooie roman over een benepen tijd over.