In een luttele tweehonderd pagina’s zet Sarah Moss een mini-maatschappij voor ons neer. Een verzameling gezinnen neergestreken in chalets aan een Schots loch is voor haar voldoende om familie, gezinnen en verhoudingen tussen oud-jong, Schots-Brits en Brits-buitenlands te duiden.
Gedurende een zeer regenachtige zomer logeert een aantal gezinnen in houten chalets aan de rand van een loch. De chalets zijn verouderd, voorzien van weinig gemakken. De gezinnen die er de zomer doorbrengen hebben geen behoefte aan contact; de regen die dag in dag uit neerstroomt, het komt af en toe echt met bakken uit de lucht, helpt niet mee. De keiharde muziek die elke avond uit één van de chalets komt, helpt niet mee om de vakantievreugde te verhogen.
Moss heeft haar roman op zeer duidelijke wijze gestructureerde. Elk hoofdstuk brengt het perspectief van één van de vakantiegangers, afgewisseld met korte stukjes over de natuur, het landschap. Zij scheidt op deze manier de vakantiegangers van elkaar maar ook mensen en natuur. De hoofdstukken worden verteld uit het perspectief van de ik-persoon. Het zijn momentopnames, hun gedachtes op een bepaald tijdstip. Deze tijdstippen lopen niet synchroon maar beslaan wel een dag, van het prille begin tot het bittere einde.
Dit gebruik van perspectief maakt dat Moss ons een inkijk biedt in de zielenroerselen van een verscheiden groep mensen. Gedachtes die de leden waarschijnlijk niet tot nauwelijks delen met familie en vrienden. Door de selectie van Moss is de inkijk daarnaast ook divers. Van de moeder op middelbare leeftijd die letterlijk wegrent voor de dood, tot de gepensioneerde huisarts die altijd op de eerste plek stond in het huwelijk en die nu moeite heeft om plek te maken voor zijn dementerende echtgenote tot het jonge kind dat haar vader na-aapt en het buurmeisje van Oekraïense afkomst bespot.
Summerwater neemt ons mee in het leven van normale mensen. Wij lezen over de routine die in het leven van een middelbaar echtpaar sluipt, het idealisme van het stel dat terug wil naar een eenvoudig leven op een eiland maar ondertussen niet weet of hij wil voor de rest van haar leven is en zij haar vriendinnen nu echt kan missen. Wij worden ook meegenomen in de vanzelfsprekendheid van een oudere man die niet snapt dat de wereld om hem heen veranderd is, in de niet-benoemde maar duidelijke postnatale depressie van een jonge moeder, in de wanhoop van de aanwezige jeugd die snakt naar wifi en vrienden en het moet doen met regen in een omgeving waarin absoluut niets te beleven valt.
Moss is soms scherp, soms mild naar de mensen toe die zij beschrijft. Zij heeft voldoende aan een subtiele referentie om een situatie te schetsen, ik vermoed dat zij snapt dat haar lezers de types die zij beschrijft daadwerkelijk kennen. De wat oudere feministische hippie, de chai drinkende jongere variant; de echtgenoten in diverse fases van hun huwelijken, de kinderen van baby tot puber. Ze schetst hen allemaal uitermate raak. Slechts één groep laat zij buiten beschouwing: de Oekraïense familie. Over hen lezen wij alleen wanneer één van de anderen aan hen denkt. Dit is een bewuste keuze van Moss. Ze laat zo niet alleen zien dat de Oekraïense bewoners van het chalet zich niet houden aan de regels van het spel op een plek waar iedereen naar toegaat voor de rust, ze laat ook zien dat er een kloof is tussen de kampeerders en hen die er slechts vertoeven voor werk en geld. De Oekraïners behoren niet tot de in-crowd.
Pas op het allerlaatst laten de hoofdpersonen in Summerwater zien dat ze wel degelijk een sociale kant hebben, dat ze wel degelijk voor elkaar klaar staan. De laatste hartverscheurende zin van de roman maakt echter duidelijk dat het voor enkele mensen te laat is. Ik kan me voorstellen dat Summerwater niet voor iedereen is. Daarvoor doet de roman teveel een beroep op het vermogen van de lezer om te genieten van rake beschrijvingen van mensen in een roman waarin uitermate weinig gebeurt. Die rake beschrijvingen zijn wat mij aantrekt in deze roman. Summerwater is een aanrader wat mij betreft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten