Shortlist 2021
De titel Unsettled Ground heeft meerdere lagen. Het slaat op de nogal precaire woonsituatie van beide hoofdpersonen Julius en Jeanie, het slaat ook op hun zo mogelijk nog precairdere manier van leven. Julius en Jeanie, een 51-jarige tweeling, wonen in een bijna idyllische setting op het platteland. Zij hebben echter geen vaste inkomsten, geen opleiding, geen aansluiting op de moderne maatschappij. De dood van hun moeder slaat letterlijk en figuurlijk de fundering onder hen vandaan.
Aan het begin van de roman sterft Dot, de moeder van Julius en Jeanie, aan een hersenbloeding. Zij blijkt al sinds tijden ziek, iedereen weet het behalve haar kinderen. Haar dood zet ontwikkelingen in gang die de tweeling niet tegen kunnen houden. Zo krijgen ze te horen dat ze niet in hun huis met enorme tuin kunnen blijven wonen, blijkt Dot schulden gemaakt te hebben en rekeningen niet betaald. Dan blijkt ook hoe weinig voorbereid ze zijn op het leven in de huidige maatschappij.
Julius verdient de kost met ad hoc baantjes. Hij heeft geen vaste inkomsten, bouwt geen zekerheden op. Wagenziekte maakt dat hij alleen maar in de buurt op zoek kan naar werk. En dat is er niet. Op dat idyllische platteland is geen vraag naar fysieke werkkracht. Het helpt niet dat hij in het zelfde kringetje werk blijft zoeken, hij weet helaas niet beter.
Jeanie is zo mogelijk nog slechter af. Ze heeft hartproblemen waardoor ze haar school verwaarloosd heeft. Ik vermoed dat ze zwaar dyslectisch is, hoe dan ook, ze kan niet lezen of schrijven. Haar enige talent ligt in het telen van groente en fruit in de tuin die ze met veel liefde samen met haar moeder onderhoudt. De producten verkopen ze langs de straat, aan een B&B en aan de deli die sinds kort in het dorp gevestigd is. De eigenaar gaat prat op de lokale producten maar onderbetaalt de twee vrouwen aan alle kanten.
Dot’s dood zet ontwikkelingen in gang die het leven van Julius en Jeanie zwaar beïnvloeden. In eerste instantie lijkt het erop dat Fuller het leven van de twee volledig laat ontsporen. Julius en Jeanie zijn dan symbolen voor mensen die aan de rand van de maatschappij leven. Vol goede bedoelingen, hard werkend maar niet opgewassen tegen de eisen die de huidige tijd aan hen stelt. De roman is dan letterlijk ‘onvast’. De situatie van de tweeling grijpt je bij de keel in. En dan is er een verandering. Zo eentje in de categorie ‘heftig, catharsisch maar wel met het juiste effect’. Dan blijkt hoe mooi de titel is: ‘unsettled’ schakelt dan over naar de tweede betekenis: los komen, los maken. Jeanie maakt zich eindelijk los van haar oude leven en schakelt. Ze blijkt in staat de regie op haar leven te pakken (ahem).
Wij ontmoeten Julius en Jeanie wanneer ze al 51 zijn, hun karakter staat al voor een groot deel vast. Het is knap dat Fuller daarna echt nog wel ontwikkeling laat zien. Vooral door in te spelen door karaktertrekken die onderliggend al aanwezig waren, die door de omstandigheden in slaap gesust waren. Dan blijkt Julius de man van de grootse plannen die verlangt naar een vrouw om zijn leven mee te delen. En blijkt Jeanie degene die haar praktische kant koppelt aan een eerder onderkende vindingrijkheid en doortastendheid.
Je zou kunnen zeggen dat het einde van Unsettled Ground wat aan de zoetsappige kant is. De roman verandert ergens op driekwart van inktzwart realisme in een waarlijk idyllische omgeving naar een meer Amerikaans ‘vind de kracht in je zelf en het komt goed, echt waar’. Die overstap is mogelijk, omdat Fuller in de loop van de roman geheimen onthult. Geheimen waardoor Dot in een ander licht komt te staan. Dan blijkt dat ook verdriet en wanhoop in een rol hebben gespeeld in haar keuzes en dat deze minder in beton gegoten dan zeker Jeanie eerst dacht. Fuller bereidt de overstap van inktzwart naar iets meer hoop goed voor, ze overvalt haar lezers er niet mee. De positievere kant die de roman opgaat wordt zo acceptabel.
Unsettled Ground is een verontrustende, confronterende roman. Fuller laat zien dat ook in het welvarende Groot Brittannië mensen onder het bestaansminimum leven, geen aansluiting hebben op de mogelijkheden of eisen van onze tijd, hun ogen vaak gesloten houden voor de mogelijkheden die er zijn. Het doet pijn om te lezen dat Dot haar dochter van school houdt, omdat zij op die leeftijd ook vooral leerde hoe ze moest schoonmaken. Fuller laat ook zien dat eigen wil tot verandering kan leiden. De plek op de shortlist is volledig terecht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten