In How to Be Both koppelt Ali Smith op geraffineerde wijze twee levens aan elkaar. Van het boek blijken twee versies te circuleren: in het ene start de lezer met Renaissance schilder Francesco, in het ander met 21e eeuwse George. Mijn boek startte met Francesco, wat niet meteen het makkelijkste deel is. Francesco is namelijk een geest die zich vijf eeuwen na zijn dood openbaart in een galerij waar één van zijn schilderijen hangt. Omdat Francesco zelf niet in de gaten heeft wat er aan de hand is, springt hij van de hak op de tak en lijkt het boek pagina's lang een verward gedicht. Pas na een poosje krijgt je in de gaten dat Francesco commentaar geeft op zijn eigen schilderij. Daarna krijgt Francesco zichzelf in de hand en neemt hij ons mee in zijn leven en dat van het jonge meisje dat zijn schilderij aandachtig bestudeert. Zijn leven is een prachtig betoog over vriendschap, zijn passie voor kleuren en schilderen, zijn vriendschappen en zijn werk. Tegen de tijd dat hij zijn dood herinnert, wordt zijn taalgebruik weer rafeliger. Hij verdwijnt weer. Het verhaal gaat verder met George, een puber die net haar moeder verloren heeft. Zij gaat gebukt onder het verdriet en heeft moeite om haar leven weer op te pakken, de herinnering aan een reis naar Italië helpt. In Italië hebben ze de fresco's bekeken van een vrij onbekende schilder. Fresco's die opvallen door het kleurgebruik en de onconventionele manier waarop de schilder mensen heeft geschilderd. George denkt terug aan dit bezoek en aan de gesprekken die zij met haar moeder heeft gevoerd. Die gingen bepaald niet over koetjes en kalfjes, haar moeder probeerde George duidelijk te laten nadenken over zaken. Alleen zien wat er aan de oppervlakte gebeurde was niet genoeg, George moest van haar op zoek naar wat er onder dat oppervlakte gebeurde.
George zoekt voortdurend naar wat er onder het oppervlakte speelt (ook in verband met de dood van haar moeder), Francesco is niet wat hij lijkt. De overeenkomsten tussen hen beide dragen bij aan de impact van het boek. Deze overeenkomsten zijn subtiel en verrassen de lezer bijna. Doordat Smith ons in het ene verhaal laat kennismaken met het voornaamste personage uit het andere verhaal bouwt zij spanning op; je wordt als vanzelf nieuwsgierig wat er met het jonge meisje aan de hand is. Ik vermoed dat andersom, voor de lezers die starten met George, de nieuwsgierigheid naar Francesco een belangrijke rol speelt.
Smith slaagt erin zowel Francesco als George tot leven te brengen. Op een of andere manier raakten beide mij. Ik was bijna verdrietig toen ik de laatste pagina van het boek bereikt bleek te hebben. Ik had nog uren kunnen doorlezen. How to Be Both is poëtisch, filosofisch en bepaald niet makkelijk om te lezen. Het is echter ook gevoelig en teder. Smith heeft een prachtige roman afgeleverd die mij nog steeds bezig houdt. Het is één van de weinige romans die ik eigenlijk meteen weer opnieuw zou willen lezen. How to Be Both bereikt daarmee het effect dat Francesco wil bereiken met zijn schilderijen: kijken, weer kijken en steeds iets nieuws ontdekken. Wat mij betreft een waardige kandidaat voor de Booker Prize 2014.
.jpg)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten