Om met het eerste te beginnen: de korte hoofdstukken over het eerste protest tegen kernenergie in Engeland waarbij vrouwen zich vast ketenden aan hekken en er een permanente protestbasis ontstond spreken voor zich. Smith is sympathisant; een van de hoofdpersonen, Iris, is een van die vrouwen die van het begin af aan protesteerde en die nu, op bejaarde leeftijd zich in Zuid-Europa inzet voor vluchtelingen. Voeg daaraan toe de opmerkingen van hoofdpersoon Lux, van Kroatische afkomst, dat zij niet weet of zij in Engeland kan blijven en het moge duidelijk zijn: Smith bekent kleur.
Smith verblijdt ons met een roman die volgepropt zit met onverwachte, onvermoede veranderingen in toon en perspectief, die van extreem realistisch nog net niet in een enkele zin overspringt naar poëtisch, waarin het realisme van anti-kernwapenbetogingen wordt afgewisseld met magisch-realistische beelden van rondzwevende hoofden die langzaam maar zeker veranderen in stenen. Haar hoofdpersonen laten bovendien prachtig zien welk effect een keuze kan hebben op de rest van je leven.
Het zou heel eenvoudig zijn om te stellen dat hoofdpersonen Sophia en Art(hur) een nuchtere, materialistische kijk op het leven hebben. Subtiele opmerkingen laten bijna terloops zien dat hun opvoeding een belangrijke rol gespeeld heeft in hun (onbewuste) keuze om emoties niet toe te laten in hun leven. Dit in tegenstelling tot oudere zus en tante Iris die zich juist volledig laat leiden door haar impulsen, haar gevoelens van onrecht, haar zorg voor de mensheid. Hun samenspel, hun relatie laat zien dat een menselijk leven te complex is om er op basis van zichtbare feiten eenvoudige conclusies over te trekken.
Lux is de onpartijdige, degene die moeiteloos laveert tussen Iris, Sophia en Arthur. Zij is ook degene die bij Art langzaam maar zeker het vermoeden doet ontstaan dat een meer ontspannen edoch bewustere leefstijl geen slechte optie is. Lux brengt de twee zussen samen, zij zorgt ervoor dat Art - op zijn manier - het contact levend houdt. Omdat ze niet weet of ze na Brexit in Engeland mag blijven, laveert ze letterlijk in haar eigen leven: geen vaste slaapplaats, geen vaste baan, geen toekomst. Ze lijkt bijna in het leven geroepen om Iris, Sophia en Art wakker te schudden en te laten beseffen hoe mooi hun leven is.
Winter is geen makkelijke roman in de zin dat je deze even snel leest en meteen snapt wat Smith ermee wil. Ik heb de indruk dat ik de roman eigenlijk een tweede keer zou moeten lezen om echt te kunnen doorgronden wat ik nu gelezen heb, dit blog komt daarmee eigenlijk te vroeg. Ik heb genoten van de vele prachtige passages, van de mooie maar zeker ook effectieve afwisseling tussen feit en verbeelding, van de subtiele manier waarop de vier hoofdpersonen van zwart-wit uitgroeien tot volwaardige personages. Ik verheug me nu al op Lente en Zomer, ik ben benieuwd wat die nog gaan brengen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten