In Solar Bones beschouwt Marcus Conway zijn leven: heden en verleden worden aan elkaar gelinkt in een enkele zin die ruim 250 pagina's duurt. Op een kwart van de roman vroeg ik mij al af of deze stijlfiguur nu echt noodzakelijk was. Mij vermoeide het lezen zonder visuele pauzes.
In een enkele zin springen we van onderwerp naar onderwerp, het is duidelijk dat McCormack beïnvloed is door ' stream of consciousness' maar dan wel nog vrij gestructureerd. Waar de roman in het begin werkt met korte zinnen die van onderwerp naar onderwerp schieten, worden de alinea's naarmate de roman vordert langer en de fragmenten niet zozeer flarden uit Conways geheugen als wel hele passages.
In die passages schieten gedachten niet alle kanten op. Zeker die waarin McCormack het werk van Conway beschrijft (ik vermoed dat hij in Nederland als ingenieur zou werken voor Openbare Werken) of de expositie van zijn dochter blijft hij in de passage lineair. Om dan in een korte tussenzin door te schieten naar een volgend onderwerp. Ik vroeg mij af of McCormack op die manier het karakter van Conway wilde volgen: lichtelijk vooroordeeltje, de man is een vrij rechtlijnig denkende ingenieur. Dat blijkt ook wel uit wat hij vertelt over zijn leven.
Het effect is dat, in tegenstelling tot bijvoorbeeld A Girl is a Half-Formed Thing van Eimar McBride, de lezer niet de roman in gezogen wordt. McCormack laat de lezer (bewust?) op afstand staan, wat bij mij tijdens het lezen al de vraag opriep wat die ene zin nu toevoegde. Ik betwijfel of een wat klassiekere structuur gekoppeld aan McCormacks prachtige formuleringen en beschouwingen niet hetzelfde effect had gesorteerd.
Pas op de allerlaatste pagina's ben ik daaraan gaan twijfelen. Toen liet McCormack Conway namelijk in een zo'n zes pagina's durende hartaanval overlijden. Op dat moment dacht ik bij mijzelf 'aha, dit is een variatie op je leven aan je voorbij zien flitsen'. De wat chaotischere stijl aan het begin van de roman zou dan veroorzaakt kunnen zijn doordat Conway toen net was overleden. Om die reden zou de lange zin bestaansrecht hebben.
Heeft McCormack mij als lezer een plezier gedaan met deze stijlconstuctie? Nee, mij persoonlijk niet. Ik vond vooral de combinatie van het ontbreken van witregels, de rechtlijnigheid van Conway en de langere beschrijvende passages niet werken. Het effect van ' stream of consciousness' viel daardoor wat mij betreft weg. Ik vrees dat McCormack mij tevreden had gekregen door te kiezen voor een traditionelere indeling of juist de 'stream of consciousness' nog verder door te voeren. Een wat chaotischer denkend hoofdpersoon had misschien geholpen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten