There There is een van die romans die alom geprezen wordt en waarvan ik me stiekem afvraag of dat wel om de goede redenen gebeurt. Vooropgesteld: Tommy Orange schrijft goed, zijn roman is zeker niet slecht, maar de lof die deze - met name in Amerika - toegedicht krijgt vind ik persoonlijk wat overdreven.
Tommy Orange heeft een roman in verhalenvorm geleverd. Alle verhalen leiden naar een centrale apotheose: het gewelddadige eind van een ‘ pow wow’. De Indiaanse hoofdpersonen van de verhalen bezoeken de ‘ pow wow’, zijn deelnemer, slachtoffer, familie of vriend van, dader of medeplichtige. Daar zit wat mij betreft meteen het grote probleem van There There: teveel mensen, teveel verhaallijnen.
Ik was op een gegeven ogenblik volledig de draad kwijt en moest herhaaldelijk in mijn biebboek terugbladeren om te kijken wie nu wie was. Ik heb het bange vermoeden dat Orange vooral naar volledigheid gestreefd heeft en daarmee in mijn geval de plank misgeslagen heeft. Hoewel alle personages een rol spelen tijdens de ‘ pow wow’, had voor het verloop van het verhaal minstens 1/3 gemist kunnen worden. Ik had persoonlijk liever meer gelezen over een aantal interessante personages dan eigenlijk te weinig over allemaal.
Rode draad bij alle hoofdpersonen in de verhalen is hun afkomst: ‘native American’, de een wat bewuster dan de ander. Ze delen ook zo goed als allemaal een moeilijke jeugd, tegenslagen, problemen met alcohol of drugs, opgroeien in incomplete gezinnen, en ga zo maar door. Orange laat er bij de naïeve lezer geen twijfel over bestaan dat het leven van de gemiddelde ‘native American’ in de Verenigde Staten niet over rozen gaat.
In There There komt de worsteling om als ‘ native American’ een fatsoenlijk bestaan op te bouwen meedogenloos naar boven. Geen naïeve, rooskleurige verhalen bij Orange. Hij laat ook zien dat er een grote groep ‘ native Americans’ is die op afstand van cultuur en afkomst leeft. Niet al zijn hoofdpersonen zijn trots op hun Indiaanse afkomst, ze hebben soms geen idee wat het inhoudt. De trotse native American die de traditionele normen en waarden van zijn stam leven houdt, komt in There There niet voor. Die normen en waarden zijn dan eerder vervaagd tot teveel drank, teveel drugs, te weinig opleiding.
Orange start de roman met een bepaald moraliserende introductie waarin hij met opgeheven vinger wijst naar al die nazaten van die ooit zijn voorouders verjaagd, uitgeroeid of uitgebuit hebben. Hij lijkt zijn lezers ervan te willen doordringen dat zij de maatschappelijk beroerde omstandigheden van zijn volk te wijten zijn aan de blanke Amerikaan, toen en nu. Niet dat hij ongelijk heeft maar gut, wat een vervelend stukje en onnodig stukje proza was dat begin. De verhalen op zichzelf voldeden prima om die boodschap over te brengen.
Geen louter lovende woorden dus van mij over deze roman. Niets mis met There There maar ik zie teveel onvolkomenheden. Ik vraag me af in hoeverre context en schuld een rol gespeeld hebben in de positieve recensies.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten