Etaf Rum is de stem van vrouwen in traditionele Palestijnse gezinnen, al generaties wonend in Brooklyn waar ze er vooral voor waken Palestijns te blijven. Moeders houden hun dochters, en zij op hun beurt hun dochters, in een ijzeren klem onder het motto ‘vooral de familie niet tot schande zijn’. En dat ben je al snel: de blauwe plekken niet (proberen te) verdoezelen onder dikke lagen make-up, zonder vader/broer/echtgenoot op straat lopen, eten net niet goed genoeg bereiden en de grootste schande van allemaal: alleen maar meisjes baren. Dat is het lot van Rum’s hoofdpersoon Isra.
Zij is opgegroeid in het thuisland in een zwaar traditioneel gezin waarin de vader alles bestiert en de moeder gedwee alles doet wat hij vraagt. Bijvoorbeeld haar dochter laten geloven dat dit de enige echte manier van leven is en haar op jonge leeftijd uithuwelijken aan de oudste zoon in een Palestijns gezin dat in Brooklyn woont. Daar wacht Isra een nare verrassing: in Brooklyn heeft ze nog minder vrijheid dan thuis. Ze is de slaaf van het gezin die het huishouden moet doen en al het eten moet koken. En ondertussen zonen moet baren en kinderen moet opvoeden. Schoonmoeder Fareeda leunt tevreden achterover, zij kan eindelijk uitrusten.
Rum vertelt de roman afwisselend vanuit het perspectief van Isra, haar dochter Deya, Fareeda en af en toe schoonzus Sarah. Dit maakt het mogelijk dat Rum springt in tijd. Van een net uitgehuwelijkte Isra naar dochter Deya als puber. Wat er met Isra gebeurt, kan daardoor in stappen worden verteld. Rum kan bovendien duidelijk maken dat in de twee decennia die de roman beslaat nog niets veranderd is. De wereld van Deya is zo mogelijk zelfs nog beperkter en strenger dan die van Isra. Haar oma Fareeda doet er alles maar dan ook echt alles aan om ervoor te zorgen dat Deya en haar drie zussen zich gedragen als keurige, traditionele Palestijnse meisjes en geen Amerikaanse meiden worden. En dat lukt haar aardig, totdat Deya’s ogen geopend worden.
Isra, Sarah en Deya lezen, heel veel. Ze gebruiken boeken als inspiratie, als vlucht uit het dagelijks leven. Isra vraagt zich regelmatig af of ze niet beter af zou zijn zonder de boeken die haar laten zien dat een ander leven mogelijk is. Een leven waarvoor jezelf verantwoordelijkheid moet nemen. En niet, zoals Fareeda al jaren doet, al het kwade dat je overkomt toeschrijven aan een 'djinn’.
Niet dat de mannen het altijd zoveel eenvoudiger hebben. Isra’s echtgenoot moet als oudste zoon zijn complete familie onderhouden terwijl zijn twee jongere broers verwend worden. Haar schoonvader draagt een levenslang trauma met zich mee door wat er in zijn geboorteland gebeurd is (waardoor hij zijn plicht naar zijn gezin niet heeft kunnen vervullen). De oplossing voor beide heren: drank en je ongenoegen op je echtgenote uit kuren. Zo doen we dat nu eenmaal.
A Woman Is No Man wordt alom bejubeld. Ik vrees dat daarbij vooral de tot nu toe ongehoorde stem van Palestijnse vrouwen in traditionele gezinnen in Amerika telt. Niet de literaire merites van de roman. Die zijn er namelijk niet. Rum is op zijn zachtst gezegd een wat onbeholpen schrijfster die gekunsteld mooi probeert te schrijven maar daar helaas niet echt in slaagt. De oppeppende, inspirerende bijna zelfhulpboekachtige ‘kijk zo won ik mijn strijd’ teksten helpen niet mee. De vele stichtelijke overwegingen van Isra en Deya over verantwoordelijkheid, keuzes, familie of ik, traditie of vooruitgang maken het er niet beter op. De dames zijn geen echte personages maar prototypes.
Oftewel. Wil je een boek lezen dat je vertelt hoe slecht Palestijnse vrouwen in hip en trendy Brooklyn het nog steeds hebben? Vooral A Woman Is No Man lezen. En huiver. Ik voorzie heel veel prijzen op basis van de boodschap. Ben je daarnaast ook nog op zoek naar goed uitgewerkte hoofdpersonen, mooi geschreven zinnen, spannend proza? Sla A Woman Is No Man dan gerust over. Je zult het bepaald niet met plezier lezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten