Halibut on the Moon beschrijft de laatste dagen van de zwaar depressieve Jim. Hij is van Alaska naar Californië gereisd om daar een psychiater te bezoeken en onderwijl door zijn liefhebbende familie verzorgd te worden. In eerste instantie vroeg ik me echt af waarom dit boek zulke goede kritieken gekregen had. Totdat toon en sfeer veranderden en Vann liet zien wat schrijven is.
Hoewel dat qua structuur van de roman niet zo is, viel mij toch een twee-scheiding op in de roman. In het eerste deel van de roman legt Vann woorden vast, de conversaties tussen Jim en zijn familie. Dat doet hij misschien wel te goed: zoveel heeft de familie elkaar namelijk niet te vertellen. Het is bovendien ook akelig duidelijk dat het moeilijk converseren is met een man die dood wil en die geen remmen meer kent. Ook in het gezelschap van zijn twee jonge kinderen maakt hij tenenkrommende opmerkingen. Dat hij zelf besluit dat hij zijn kinderen niet meer wil zien omdat hij ze kwaad doet is het enige positieve wat daarover gezegd kan worden. De wrangheid, het onvermogen spatten van de pagina’s af. Het schuurt zullen we maar zeggen.
Dan komt er een omslag. Minder conversaties, meer overpeinzingen, meer beschrijvingen van de natuur en dan gaan de remmen los bij Vann. De man blijkt opmerkelijk mooi te kunnen formuleren. Hij zet zinnen op papier die je met genot leest, hij uit gedachten die tot denken aanzetten. Het startpunt? De beschrijving van de bevrijding die een heilbot ervaart op de maan: geen zwaartekracht, het gevoel gewichtsloos te kunnen vliegen. Alleen al voor die beschrijving zou je Halibut on the Moon moeten lezen. Ook de onthulling van Jim’s vader dat hij niet gelukkig is, ook nooit gelukkig is geweest maar dat dit gewoon de realiteit is, hakt erin. Hoezo miepen over zelfmoord, je leeft gewoon door. Gelukkig of niet. Zo mogelijk schrijnender dan de gedachten van Jim zelf.
Het is natuurlijk extra wrang dat Jim in werkelijkheid David Vann’s vader is. Dat is ook vanaf het begin duidelijk. Ik heb pas nadat ik de roman dicht sloeg opgezocht of Jim daadwerkelijk zelfmoord heeft gepleegd, ik wilde namelijk tot aan het einde toe de hoop houden dat hij misschien toch. Maar nee, in de allerlaatste zin laat Vann hem de trekker overhalen. Terwijl hij met zijn ex-vriendin aan de telefoon is en zijn familie in de veronderstelling leeft dat Jim juist uit het dal omhoog aan het klimmen is. Ik wil er niet aan denken welke impact zijn zelfmoord heeft gehad op broer Gary, ex Rhoda of de kinderen. Dat Vann inmiddels meerdere romans over zelfmoord geschreven heeft duidt wel ergens op.
Conclusie: een vreselijk mooie roman over een triest, deprimerend onderwerp. Ik zou zeggen laat het onderwerp je niet beletten om Halibut on the Moon te lezen. Tip: misschien dat je ermee moet wachten totdat de lente weer begint. De donkere dagen rond de Kerst lenen zich wellicht minder voor deze prachtige trieste roman.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten