In het begin van The Other Americans zijn we getuigen van een aanrijding. De chauffeur geeft gas en rijdt door, de enige getuige is te bang dat hij opgepakt en gedeporteerd wordt. Hij zwijgt. Aan de hand van korte hoofdstukken waarin meerdere mensen het woord krijgen, achterhaalt Lalami de waarheid. Ondertussen neemt zij ons mee in de persoonlijke levens van een aantal van deze mensen.
Nora is waarschijnlijk de belangrijkste hoofdpersoon. Zij is de dochter van het slachtoffer, Briss, en keert na zijn dood terug naar het ouderlijk huis. Daar probeert zij niet alleen de politie alert te houden, ze wordt ook weer geconfronteerd met haar positie in het gezin. Nora was een vaderskindje, haar relatie met moeder Maryam en zus Salma is bepaald niet geweldig. De gedwongen terugkeer leidt logischerwijze tot escalatie maar ook tot een sfeer waarin toenadering mogelijk is.
Jeremy is een oud-klasgenoot van Nora. Hij is politieagent maar is niet betrokken bij het zoeken naar de chauffeur. Hij ontmoet Nora toevallig en wordt opnieuw verliefd op haar. Het gevoel lijkt wederzijds, de twee worden minnaars. Hun relatie verloopt echter niet eenvoudig. Daarvoor verschillen Nora en Jeremy te veel, hebben ze beide teveel meegemaakt. Het feit dat Jeremy als soldaat in het Midden Oosten heeft gevochten, valt bij Nora, van Marokkaanse afkomst, bepaald niet goed.
Lalami kijkt ook terug in de tijd, met name door slachtoffer Briss een stem te geven. Zo komen we erachter waarom hij indertijd met Maryam weggegaan is uit Marokko, hoe hij zijn dromen een andere wending heeft moeten geven. We zien ook hoe hij optimistisch voor zichzelf en zijn gezin een nieuw leven heeft opgebouwd in een land dat niet altijd even vriendelijk is naar emigranten toe. We komen er ook achter dat hij dingen heeft verzwegen.
Wie uiteindelijk Briss heeft aangereden en hem dood langs de weg heeft laten liggen, is niet het meest belangrijke in de roman. De getroebleerde relatie van witte Amerikanen met andere landgenoten, zij met een kleurtje en een niet WASP-achternaam speelt de ware echte hoofdrol in de roman. Het feit dat Efraín niet aan de politie durft te melden dat hij getuige is geweest van een aanrijding is maar één voorbeeld.
Ook Nora loopt tegen institutioneel racisme aan. Zij is componist van moderne klassieke muziek, volgt dus bepaald niet de gebaande paden. Wanneer zij op een belangrijk festival mag optreden, wordt zij automatisch aangezien voor de enige andere vrouw met een Arabische naam. Op school is zij lange tijd een eenling geweest, omdat niemand het meisje met de donkere huid en krullen accepteerde.
Lalami maakt van de ongemakkelijkheid tussen Amerikanen, van de racistische gevoelens die onderhuids spelen het voornaamste thema van haar roman. Niet door er nadrukkelijk de aandacht voor te vragen, maar juist door al die kleine, bijna dagelijkse zaken waar ‘andere’ Amerikanen tegenaan lopen. Het is mooi dat ze haar roman bovendien laat afspelen in een deel van Amerika, de woestijn in Californië , dat tegelijkertijd ongelooflijk Amerikaans is en op hetzelfde moment totaal on-Amerikaans. De achtergrond van de woestijn met de beroemde Yucca’s (Joshua Tree) benadrukt het anders zijn. De prachtige beschrijvingen van Lalami dragen daar zeker aan bij.
Driss is eigenlijk best wel een succes. Hij is gestart met een kleine donut-zaak en heeft later een restaurant geopend. Hij weet goed in te spelen op de toenemende stroom toeristen en past zijn zaak op hen aan. Buurman Anderson, rasechte Amerikaan, daarentegen worstelt met zijn verouderde bowling. Ondanks zijn hoge leeftijd is hij niet in staat met pensioen te gaan, hij ziet met lede ogen toe hoe nieuwkomers de boel overnemen en dat het financieel goed met hen gaat. De ruzies die hij start met Driss geven de troebele relatie aan tussen de oude garde en de nieuwkomers, de mensen die kansen zien en degenen die blijven hangen in hoe het was.
The Other Americans is een prachtige roman die ons subtiel met de neus op onrechtvaardigheid drukt. Lalami laat zien tegen welke tegenwerking de ‘andere’ Amerikanen aan lopen, zij heeft ook oog voor de moeilijkheden waar de witte Amerikanen tegen aan lopen. Haar subtiliteit werkt en maakt dat haar mooi verpakte boodschap overkomt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten