donderdag 6 november 2014

Siri Hustvedt || The Blazing World

Siri Hustvedt maakt het haar lezers bepaald niet gemakkelijk: een moeilijk onderwerp over iemand met een moeilijk karakter verwerkt in een ingewikkelde structuur en doorspekt met citaten van schrijvers, psychiaters en filosofen. Het werkt wel. The Blazing World is bepaald geen makkelijke roman om te lezen, het is wel eentje die je aanspoort om door te lezen. Roman en hoofdpersoon vertonen wat dat betreft aardig wat overeenkomsten. Harry Burden maakt het zichzelf bepaald niet gemakkelijk. Als weduwe van een gefortuneerd kunsthandelaar had ze op haar lauweren kunnen rusten. Na zijn dood groeit bij Harry echter het besef dat ze haar eigen kansen als kunstenaar heeft laten schieten. Omdat ze het moeilijk vindt om te accepteren dat ze daar zelf ook een rol in heeft gespeeld, iets wat Hustvedt niet verbloemt, groeit bij haar gestaag de verontwaardiging dat haar als vrouw geen succes als kunstenaar is gegund. Om haar gelijk te bewijzen bedenkt ze een wat merkwaardige constructie: zij ontwerpt de werken voor drie exposities maar laat de kijkers in de waan dat deze zijn ontworpen voor mannen. De derde keer, bij de meest succesvolle expositie, gaat het mis. Rune, de kunstenaar voor wie zij ontwerpt, claimt de werken. Hij vertelt pers en kijkers dat Harry hem vooral heeft gesponsord en zet haar weg als een 'vriendelijke oude dame die het niet meer allemaal op een rijtje heeft'. Meningen zijn en blijven verdeeld over wie de expositie nu heeft gemaakt. Hustvedt benadrukt dat door niet alleen Harry aan het woord te laten (via haar dagboeken) maar ook andere betrokken: via interviews, artikelen of persoonlijke bijdragen. Op die manier ontstaat vooral een beeld van een intense samenwerking tussen twee personen elk met een eigen agenda waaruit een fantastische expositie is gegroeid. En van twee mensen die niet in staat zijn te beseffen dat juist die samenwerking iets moois iets heeft opgeleverd en niet het aandeel van een individu.
Hustvedt schildert het beeld van een warme vrouw die veel houdt van haar kinderen, echtgenoot en minnaar maar die zich na de dood van haar man steeds meer overgeeft aan de donkere kant van haar karakter. Oude frustraties groeien, verontwaardiging over het feit dat ze zich succes heeft laten ontnemen beheerst haar leven. Hustvedt laat echter doorschemeren dat Harry ook naar haar eigen rol moet kijken. Ze heeft twee redelijk succesvolle tentoonstellingen gehad maar heeft daarna niet doorgezet. Zoals ze zelf zegt 'ik heb gekozen voor de rol van Penelope en niet voor die ik eigenlijk wilde, die van Odysseus'. Haar eigen negatieve gevoelens beïnvloeden de manier waarop ze naar haar verleden, heden en toekomst kijkt en maken haar bepaald moeilijk in de omgang. Haar familie en vrienden lukt het niet om haar tot rust te brengen en te genieten van haar leven. Hustvedt zet Harry via haar dagboeken neer als een vrouw die gepijnigd wordt door herinneringen (het overspel van haar echtgenoot komt na al die jaren nu opeens hard aan) en frustraties. De warme vrouw blijkt ook halsstarrig, betweterig en agressief. In haar dagboeken strooit ze met citaten en verwijst ze voortdurend naar werken van kunstenaars, psychiaters of filosofen. Voor haar gesneden koek, voor de lezer af en toe bepaald een opgave. Op die manier laat Hustvedt echter prachtig zien wie Harry is. Ik kon me haar helemaal voorstellen op een of ander feestje waar ze luidkeels verkondigde wat een obscure dichter uit de 16e eeuw ooit wel heeft gezegd.
The Blazing World is een pittig boek over een vrouw met een moeilijk karakter die een moeizame discussie blootlegt. Is het nu inderdaad zo dat kunst van vrouwen minder gewerkt wordt puur omdat ze van een vrouw zijn? Aan het einde van de roman geeft Hustvedt geen pasklaar antwoord, ze laat juist nog heel veel open. Dat is echter het mooie van de roman. Het is geen gesneden koek, het is een roman die het uiterste vergt van de lezer maar die daar wel voor beloont. ik vind het vreemd dat de jury de voorkeur heeft gegeven aan de lichtgewicht romans van Fowler en Ferris. Misschien dat de jury zich teveel stoorde aan de uitgesproken Harry en de discussie die zij - met Hustvedt - opende.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten