Rachel Cusk || Second Place

The Booker Prize 

Longlist 

Veel discussie over deze laatste Cusk: hij wijkt nogal af van haar vorige boeken. Waar die vaak excelleren in een afstandelijke vertelstijl met een verteller die vooral observeert en doorgeeft, staat in Second Place de verteller centraal. Een verteller die bepaald niet afstandelijk is. 

Second Place is één lange brief van verteller M aan ene Jeffers. Welke relatie Jeffers tot haar heeft wordt nooit duidelijk. M gebruikt de brief om M mee te nemen in het relaas van het verblijf van schilder L op haar land. Hij vertoeft daar in het kleine zomerhuis dat M en partner Tony daar hebben gebouwd. 

Second Place draait bijna volledig om de relatie die M en L hebben. Of liever gezegd, om de relatie die M denkt dat zij met L heeft. Eén van zijn schilderijen heeft haar lang geleden diep geraakt, zij voelt zich daarom op een bepaalde manier verwant met hem. Haar uitnodiging aan hem om gebruik te maken van haar zomerhuis is dan ook niet geheel zonder eigenbelang. M verheugt zich erop dat ze de band die ze in haar hoofd heeft kan omzetten in een daadwerkelijke vriendschap.

Dat valt helaas tegen. L blijkt interesse te hebben in partner Tony, dochter Justine en haar vriend Klaus maar niet in M. Sterker nog, hij lijkt een hekel aan haar te hebben. Zijn verblijf in het tweede huis versterkt een proces in M: zij is heel erg bezig met hoe zij in elkaar steekt, hoe ze omgaat met nooit benoemde ellende uit het verleden, hoe ze reageert op andere mensen. Zij ziet zichzelf als iemand die op een bepaalde manier het leven vooral opneemt terwijl ze dolgraag had willen creëren.  M wordt beheerst door het idee dat het leven een loopje met haar heeft genomen, dat ze nooit een kans heeft gekregen.

M uit haar gevoelens vaak en hartstochtelijk. Dit leidt in de roman tot vele emotionele passages, vaak aanschurkend tegen het filosofische. Afstandelijkheid is zoals gezegd bepaald aan de andere. Sommige recensenten hebben de uitroeptekens geteld die in deze roman veelvuldig voorkomen, wat bij mij weer het effect had dat ik veel meer uitroeptekens had verwacht. De hartstochtelijkheid wordt prachtig en effectief afgewisseld met mooie beschrijvingen van het rustieke landschap van Oost-Engeland: eindeloze luchten, kilometers ver kunnen kijken, het spel van licht op de zee. Cusk excelleert in deze beschrijvingen die vooral laten zien hoe gehecht de twijfelende M is aan haar plek op deze wereld. En aan haar steun en toeverlaat Tony. 

Second Place is niet het type roman dat je even snel leest. Ik merkte dat ik op een gegeven ogenblik een potlood erbij pakte om passages te onderstrepen, en zo rust te creëren in het lezen. Second Place gaat niet om spannende gebeurtenissen, de roman draait om het bewustwordingsproces bij M. En dat proces tekent Cusk prachtig op. 

Ik merkte dat ik persoonlijk weinig behoefte had om Second Place af te zetten tegen het eerdere werk van Cusk. Deze roman staat op zichzelf en verdient het op eigen merites gewaardeerd te worden.  Ik heb genoten van de prachtige beschrijvingen en de zoektocht van M naar zichzelf. Cusk kan dus meer dan alleen afstandelijk schrijven, mooi!