Cloud Cuckoo Land lijkt op het eerste gezicht een spannend verhaal of liever gezicht meerdere spannende verhalen. Langzamerhand worden steeds meer overeenkomsten tussen de verhalen zichtbaar en werkt de roman naar een verrassende ontknoping toe. In alle verhalen springt het genot in lezen en verhalen vertellen van de pagina’s af. Ik werd op aangename manier teruggebracht naar het moment dat ik leerde lezen en voor eeuwig verslaafd raakte aan boeken.
De verhalen in Cloud Cuckoo Land spelen in verschillende tijdperken en in verschillende landen, eentje zelfs op een ruimteschip. In alle verhalen speelt het fictieve, Griekse Cloud Cuckoo Land geschreven door Antonius Diogenes een grote rol. In dit verhaal ontdekt herder Aethon na omzwervingen en transformaties in dieren hoe waardevol zijn tehuis is. Doerr laat het in elk verhaal op eigen wijze terugkomen.
Doerr linkt vier verhalen aan elkaar: dat van Anna en Omeir die de val van de stad Constantinopel meemaken rond 1439. Anna borduurt samen met haar zus de dure gewaden van priesters en breekt alle wetten door als eenvoudig meisje te leren lezen. Toevalligerwijs ontdekt ze in een ineengestort klooster een vochtige beschadigde versie van Cloud Cuckoo Land. Doerr laat door haar ogen en die van Omeir, een boerenzoon met een hazenlip, zien hoe ‘gewone’ mensen het slachtoffer worden van de expansiedrift van een sultan.
In het tweede verhaal maken we kennis met Zeno Ninis. Zijn ouders overlijden wanneer hij jong is, zijn enige uitweg lijkt dienst nemen in het Amerikaanse leger dat in de jaren vijftig een hopeloze oorlog voert in Korea. Tijdens die oorlog ontmoet Zeno Rex. De man die voor hem bevestigt dat hij op mannen valt en die hem bovendien kennis laat maken met het Grieks. Na zijn pensionering start Zeno mede door hem een gigantisch project om Cloud Cuckoo Land te vertalen.
In het volgende verhaal speelt Zeno weer een grote rol. Dit keer regisseert hij een toneeluitvoering van Cloud Cuckoo Land. Op de avond van de generale repetitie in de bibliotheek blijkt deze het doelwit van een anarchistische aanslag. Seymour is de dader van deze aanslag. Een jonge knul die al zijn hele leven aan een psychiatrische stoornis lijdt. Omdat zijn moeder twee baantjes heeft om überhaupt het hoofd boven water te houden, is er geen sprake van dat Seymour een fatsoenlijke diagnose krijgt. Jarenlang kan hij zich terugtrekken op een stukje land achter zijn huis waar hij geobsedeerd wordt door een grote uil. Die uil speelt eeuwen later een beslissende rol in het volgende verhaal.
Het vierde verhaal tenslotte speelt zich ver in de tijd af in de ruimte, op een ruimteschip: de Argos. Dit ruimteschip is op weg naar een planeet die mogelijk de redding gaat zijn van de mens. De aarde is uitgeput, een kleine groep mensen gaat zo’n eeuw of zes reizen om de verlossende planeet te bereiken. Konstance is één van de kinderen op het ruimteschip. Ik zal niet verklappen waarom zij degene is die ontdekt wat de relatie is tussen Argos en Cloud Cuckoo Land, neem vooral aan dat haar verhaal steeds beklemmender wordt, dat ook in haar geval geldt dat een kleine groep in dit geval bepaald bevlogen mensen het slachtoffer wordt van meedogenloze machthebbers.
Doerr is één van die Amerikanen die weet hoe hij een verhaal moet vertellen. Soepel geschreven, alles past precies in elkaar, de spanning wordt gestaag opgevoerd. Ik hing dan ook aan zijn lippen (figuurlijk dan). Hij slaagde er daarnaast ook nog eens in om in alle vier de verhalen te laten zien hoe eenvoudige mensen te vaak het slachtoffer zijn van het systeem. Of het nu de expansiedrift is van een sultan of de onmogelijke positie waarin alleenstaande moeders in het welvarende Amerika terecht kunnen komen.
En toch was dat allemaal niet de voornaamste reden dat ik Cloud Cuckoo Land met veel plezier gelezen heb. Dat was toch echt het feit dat Doerr door een verhaal centraal te stellen in zijn roman keer op keer benadrukte hoe belangrijk het is dat mensen kunnen lezen, dat zij verhalen kunnen vertellen en delen. Ik werd helemaal blij toen Anna in Constantinopel haar eerste les in lezen kreeg en een totaal andere wereld zich voor haar opende. Een ervaring die ik lang geleden met haar deelde en die ik iedereen gun.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten