Dave Eggers || The Circle

Ik merk dat ik op twee manieren naar The Circle kijk. In de eerste plaats als roman, in de tweede plaats als waarschuwing. In het eerste geval is The Circle aardig maar niet wereldschokkend. Daarvoor is de roman te voorspelbaar en zijn de hoofdpersonen te vlak. Met name Mae, de dame om wie alles draait in The Circle, is bijna een karikatuur van de mens die gelooft in internet, social media en delen van ervaringen en informatie. Waar Mae in eerste instantie de persoon lijkt die misschien kritisch staat tegenover de ontwikkelingen binnen The Circle, blijkt al gauw dat ze zo graag bij de club wil horen dat ze zichzelf zo ongeveer hersenspoelt. Zij wordt letterlijk en figuurlijk de belangrijkste ambassadeur van The Circle bij het grote publiek. Zelfs wanneer haar ouders alle contact met haar breken omdat zij niet gediend zijn van 24/7 controle door camera's die het mogelijk maken te observeren hoe vader, een MS-patient, reageert op zijn medicijnen, zelfs wanneer haar ex-vriend liever zelfmoord pleegt dan onderdeel te worden van Mae's dwingende sociale cirkel, valt bij Mae het kwartje niet. Sterker nog, zij gelooft alleen maar des te meer dat deze tegenstanders ooit geëlimineerd worden of toch overstag gaan. En daarmee kom ik bij de tweede manier om naar The Circle te kijken: de waarschuwing. Ik merkte tijdens het lezen dat ik steeds dacht 'maar dat wil toch niemand, is er nu niemand die ziet hoe waanzinnig dit is?'. Om vervolgens te denken aan die aardige jongeman die laatst tijdens een lezing over gadgets uitermate serieus vertelde dat hij een chip in zijn hand wil laten plaatsen. Met die chip kan hij dan bijvoorbeeld de trein of de bus betalen. Of wat te denken van die mensen die serieus meebetalen aan een gadget dat stroomstootjes geeft aan de drager wanneer deze ongeautoriseerd een greep in de ijskast doet. Ze bestaan en verschillen niet zo heel veel van de ouders in The Circle die enthousiast worden van het idee dat hun kind voorzien wordt van een chip, stevig in het beenmerg geplaatst, waardoor zij 24/7 weten waar hun kind is. En die nog enthousiaster worden van het idee dat ze met die chip hun kind voorzien van een informatiebron over studie, gezondheid, prestaties etc. Het akelige bij The Circle is dat elke volgende ontdekking wordt voorzien van het juiste peppraatje zodat de voordelen van de ontdekking meteen duidelijk worden. De nadelen worden vakkundig weggepoetst, tegenstanders worden effectief monddood gemaakt, bijvoorbeeld doordat er onverwacht belastend materiaal op hun computer blijkt te staan. Medewerkers van bedrijf The Circle zijn helden, over de werving en selectie van The Circle kun je zo je vragen stellen. Het selectiecriterium lijkt eerder 'bereidheid tot hersenspoelen' dan onafhankelijkheid in denken'. The Circle legt tijdens werk en privé maatstaven op aan haar medewerkers en die hebben daaraan te voldoen. Delen van ervaringen en informatie is niet langer een keuze maar een verplichting. De roman The Circle is in één opzicht niet voorspelbaar: het moment waarop Mae zich realiseert wat gaande is en de cirkel doorbreekt, arriveert nooit. Het einde ondersteunt zo de waarschuwing: wij gaan kritiekloos mee in nieuwe ontdekkingen zonder een idee te hebben waar dit allemaal uiteindelijk toe leidt. The Circle is misschien niet zozeer de roman voor de leeslijst, wel eentje die absoluut besproken zou moeten worden tijdens maatschappijleer (of hoe dat tegenwoordig ook moge heten).