Gilead is één lange brief van prediker John Ames aan zijn jonge zoon. Ames is pas op late leeftijd (voor de tweede keer) getrouwd en hij weet dat zijn zoon niet lang meer van zijn al oude vader kan genieten. De brief is aan de ene kant een liefdesbetuiging van Ames aan zijn zoon en aan zijn echtgenote Lila, aan de andere kant een lange terugblik op zijn leven, dat van zijn vader en zijn grootvader. Een leven waarin religie een prominente rol speelde. De drie mannen gingen echter verschillend met hun roeping om. Opa bleek een militante activist die met het pistool aan zijn gordel in zijn kerk predikte tegen slavernij en voor de burgeroorlog. Vader daarentegen was een pacifist die wapens en oorlog verfoeide, hij verruilt kerkelijke gezinten wanneer oorlog dit letterlijk noodzakelijk maakt. John combineert theologie met zijn roeping en zoekt in de theologen naar bevestiging van zijn geloof. Hij studeert en studeert maar lijkt na de dood van zijn eerste echtgenote en hun dochter het leven links te laten liggen. Het resultaat van al zijn studie lijkt dat hij nergens een mening over heeft: noch over kerkelijke kwesties noch over persoonlijkere zaken. John Ames blijft altijd op de vlakte. Hoewel John in zijn brief overkomt als een man die niet echt van verandering of afwijkend gedrag houdt, bepalen deze toch in belangrijke mate zijn leven. Zo zal zijn gemeente niet helemaal blij geweest zijn met het huwelijk tussen de nog jonge Lila en hun bijna 70-jarige predikant. Zijn liefde voor haar en hun zoon is echter zo groot dat het hem niet interesseert wat iedereen ervan denkt: hij kiest voor zijn gezin. Deze keuze staat in schril contrast tot de keuze die zijn petekind John Ames Boughton, Jack, letterlijk niet mag maken. Dit zwarte schaap uit de familie van John's beste vriend Boughton is verliefd geworden op een gekleurde vrouw en mag volgens de wetten van de staat geen relatie met haar onderhouden. Hij vindt met moeite onderdak voor haar en hun zoon, hij wordt ontslagen wanneer blijkt dat hij een relatie heeft met een gekleurde vrouw. Het duurt even voordat Jack dit aan John Ames vertelt. De relatie tussen beide mannen is vanaf het prille begin niet goed geweest en hun gesprekken ontaarden steeds in onmin over een verkeerd gevallen opmerking, min of meer ingegeven door John's angst dat Jack kwade bedoelingen heeft met Lila. Wanneer Jack na meerdere mislukte pogingen doorzet en zijn relatie opbiecht, laat John Ames eindelijk zijn gevoelens voor de man toe. Een grote ommekeer voor de man die voortdurend alles intellectueel probeert te beredeneren. Kerkelijke dogma's zijn niet van toepassing op Jack, de man vraagt er alleen om dat hij gehoord en bemind wordt.
Ik heb één probleem met Gilead. In de roman valt John Ames regelmatig terug op de bijbel en op uitspraken van theologen. Deze mannen spelen een belangrijke rol in zijn geloofsbeleving en daarmee in feite in zijn hele leven. Ik ben onvoldoende kerkelijk om de discussies juist te kunnen volgen, ik snap al helemaal het subtiele verschil niet tussen al die kerkelijke gezinten in Gilead waarvoor opa, vader en zoon kunnen kiezen. Op het moment dat theologie de roman lichtelijk overnam, merkte ik dat ik dreigde af te haken. De momenten waarop de man John Ames overborrelend van liefde getuigt van zijn liefde voor het droge land waar hij woont, voor Lila en voor zijn zoon zijn absoluut ontroerend. Ook de inkijkjes in minder belichte kanten van de Amerikaanse geschiedenis zijn indrukwekkend: het gevecht van opa tegen slavernij, de subtiele verwijzingen naar de droogte die in de jaren 30 het Amerikaanse platteland teistert maar ook de komst van de eerste tv. Voor mij had de roman iets minder kerkelijke theorie mogen bevatten en nog wat meer van die verrassende inkijkjes in de geschiedenis van alledaagse Amerikanen. Ik ben benieuwd wat in Lila de boventoon gaat voeren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten