Laline Paull || The Bees

Is het een idee van een allegorische roman waarin dieren de hoofdrol spelen nieuw? Nee, natuurlijk niet. George Orwell nam ons al mee naar Animal Farm en ooit speelden schattige konijntjes de hoofdrol in een boek dat het zelfs tot film (en vreselijk kweelnummer van Art Garfunkel) bracht. Wat nieuw is in de roman van Laline Paull is haar keuze voor een dierensoort waar veel mensen nu bepaald geen sympathieke gevoelens  voor hebben: de bij. Desondanks zijn Fiona 717 en sommige van haar soortgenoten bijna knuffelbaar; de scenes waarin Fiona in hevige gevechten verwikkeld is met spinnen, wespen en muizen laten echter ook haar andere kant zien, de bijen verdedigen huis en haard (lees: koningin) tot het uiterste. Wat ik erg mooi vond aan The Bees was het contrast dat Paull bewerkstelligde tussen het dictatoriale dwingende karakter van de kolonie waarin zelfs gedachtes niet vrij zijn en het verfijnde systeem waarmee de bijen elkaar laten weten waar honing te vinden is, welke opdracht ze die dag moeten vervullen en hun ongelooflijk scherpe reuk. De beschrijvingen van de wijze waarop bevoorradingsbijen een spel spelen met bloemen, hun dans om te laten zien waar de lekkerste honing te vinden is, ze zijn bijna lyrisch. En staan in schril contrast tot de banale corrupte wereld van de bijenkolonie. Langzaam maar zeker wordt duidelijk dat Fiona, slechts een schoonmaakster, net als haar soortgenoten bewust dom gehouden is door de priesters, de staatspolitie en de voedsters van de jonge bijen. De schoonmaaksters zijn niet dommer dan de rest, ze hebben gewoon minder te eten gehad: nature versus nurture. Dat Fiona niet zomaar een bij is, is van meet af aan duidelijk. Dus ontwikkelt de schoonmaakster zich op een niet-gebruikelijke wijze en wordt haar rol in de kolonie steeds belangrijker, tot ongenoegen van de priesters. Aan het eind van de roman onthult Paull de rol die Fiona in het voortbestaan van de kolonie speelt: een mooie rol die naadloos aansluit op alles wat al is gebeurd. En die ik niet verklap: je zult de roman echt moeten lezen als je het wilt weten. Paull laat ook subtiel zien hoe de mensen- en de bijenwereld elkaar raken: de bijen die vergiftigd worden door bestrijdingsmiddel, de imker die paniek en vele doden veroorzaakt wanneer hij honing uit de korf haalt, de wespen die - net als sommige mensen - agressief worden van een teveel aan suiker. Ik ben er eerlijk in dat voor mij alle bloederige gevechten niet zo hoefden, ze worden echter ruimschoots gecompenseerd door de mooie beschrijving van het leven in de bijenkorf, de beeldende wijze waarop Paull het dansen omschrijft en het feit dat sommige bijen net iets meer een eigen karakter hebben dan anderen. Dus is de pedante SIr Linden stiekem eigenlijk wel leuk, Sage heerlijk villein en de vele bevoorradingsbijen vooral avontuurlijk. Ik heb genoten van een roman die mij niet alleen leesgenot maar ook iets meer begrip voor de bij bracht.