zaterdag 28 maart 2015

Patricia Ferguson || Aren't We Sisters?


Longlist Bailey's Women's Prize for Literature

Ferguson gebruikt een bekende methode in haar roman: meerdere mensen die elkaar niet kennen maar die door het lot op elkaar aangewezen zijn. In dit geval Lettie, voorvechtster van voorbehoedsmiddelen (de roman speelt in de jaren 30 van de vorige eeuw), Norah, haar hospita, Rae, een actrice die zich verstopt op het platteland en Mrs Givens de beheerder van een voormalig weeshuis. De geheime zwangerschap van Rae is wat hen uiteindelijk verbindt. De opbouw van de roman is niet het enige dat mij bekend voor kwam: Lettie, Norah, Rae en Mrs Givens zijn clichés en zelfs hun ontwikkeling is een cliché. Lettie, het kreng, blijkt uiteindelijk uit het juiste hout gesneden, Norah, het naïeve meisje, ontdekt natuurlijk haar eigen schoonheid en kracht, Rae, de ijdele actrice, kiest voor haar baby, Mrs Givens zou zo in Downton Abbey kunnen (met uitzondering van dat ene geheim dat ik niet verklapt). Dit gecombineerd met het feit dat op een of andere manier de schrijfstijl wat houterig overkomt, maakt dat ik Aren't We Sisters nu niet meteen de beste roman is die ik ooit gelezen heb. Best aardig daar niet van maar zeker geen meesterwerk. De nominatie voor de Bailey's snap ik niet helemaal, of het moet het feministische tintje zijn dat Lettie aan de roman geeft.



dinsdag 24 maart 2015

Rachel Seiffert || The Walk Home

Longlist Bailey's Literary Prize for Women

Ik kan me voorstellen dat voor Nederlands lezers van deze roman een korte uitleg over katholieken versus protestanten, het belang van zogenaamde 'lodges' and de drumbands die zij inhuren zo handig is. Ik moet bekennen dat ik de 'lodges' alleen ken in de context van Noord-Ierland en de jaarlijkse provocaties van marcherende protestanten naar de katholieken. Diezelfde provocatie vindt blijkbaar ook plaats in 'krachtwijk' Dunchapel in Glasgow waar The Walk Home zich afspeelt. Om de roman te snappen moet je begrijpen dat hoofdpersoon Graham geen lid is van een gezellige harmonie maar van een band die een duidelijke rechtse boodschap uitdraagt. En dat de strijd tussen katholieke en protestante Ieren ook in Glasgow gevoeld wordt.

Seiffert werkt in haar roman twee verhaallijnen uit: de problemen van een Poolse aannemer om zijn klus in Glasgow af te ronden en (liefdes)perikelen van Graham en zijn Ierse vrouw Lindsey, zijn ouders Brenda en Malky en zijn oom Eric. Zoon Stevie is de rode draad in beide verhaallijnen: hij werkt voor de Pool. Wat er precies gebeurt, is niet zo belangrijk. The Walk Home draait om de fouten die mensen maken: de onverzoenlijkheid van een vader wanneer zijn zoon met een katholieke vrouw trouwt, de zoon die zich te laat realiseert dat hij geen vrede meer heeft kunnen sluiten met zijn vader. De Ierse Lindsey, zelf in de steek gelaten door haar moeder, die vervolgens haar eigen gezin achterlaat omdat echtgenoot Graham haar niet kan /wil volgen in haar plannen voor een beter leven. Moeder Brenda die ziet dat ze in de voetsporen van haar vader treedt maar haar eigen gedrag niet kan veranderen. Pool Josef die door in Schotland te werken een goede basis wil leggen voor zijn leven thuis, maar hulpeloos moet toezien hoe zijn echtgenote zonder hem terugkeert naar Polen. En Stevie, het kind dat de strijd tussen zijn ouders meemaakt en tenslotte zelf ook wegloopt. De band waarin Graham drumt, is de catalysator van veel acties. Graham ziet het als een manier om zich te uiten (hij is toevallig een goede drummer), Brenda en Lindsey zien vooral de problemen rondom het verschijnsel. The Walk Home draait om het achter je kunnen laten van het verleden, om de kans een eigen leven te kunnen opbouwen. The Walk Home draait echter ook om snappen dat je in een relatie moet geven of nemen. Of het nu gaat om de relaties tussen ouder en kind, of tussen twee geliefden: de één kan de ander niet opleggen wat hij / zij moet doen. Voor Lindsey staat Dunchapel voor armoede en criminaliteit, zij ziet niet dat deze wijk voor Graham staat voor thuis, vrienden en familie. Uiteindelijk leidt het onbegrip tot hun scheiding. En tot een leven in de marge voor Stevie. Dat is nog het meest pijnlijke in The Walk Home: generatie na generatie worden dezelfde keuzes / fouten gemaakt en de hoofdpersonen zijn volledig machteloos om dat te voorkomen, een bittere boodschap. Een terechte nominatie voor de Bailey's Prize.


zondag 22 maart 2015

Kazuo Ishiguro || The Buried Giant

In dit blog verklap ik wat er gebeurt, niet doorlezen als je het boek zelf nog wilt lezen!

Na de dood van Arthur is zijn koninkrijk in stilte verzonden. Britten en Saxen leven gescheiden maar vredig naast elkaar. Wat zij niet weten, is dat Merlijn - op verzoek van Arthur - een betovering heeft uitgesproken over het koninkrijk. Hij heeft de adem van een draak betoverd waardoor iedereen die er woont uitgesproken vergeetachtig wordt. Gebeurtenissen van een uur van tevoren laat staan die van jaren geleden verdwijnen snel uit het geheugen van Britten en Saxen. En daarmee ook de behoefte om verder te vechten en oude vetes met zwaard en bijl te beslechten. Trouwe ridder Gawain heeft opdracht om de draak tot aan de dood te verdedigen, een taak waaraan hij zich plichtsgetrouw kwijt. Hij accepteert dat iedereen hem uitlacht, omdat men juist denkt dat hij met de draak wil vechten. Aan het begin van het boek lijken flarden uit het geheugen terug te keren: de draak wordt oud en haar adem werkt minder goed. Een oud echtpaar, Axl en Beatrice, besluit spontaan op zoek te gaan naar hun zoon aan wie ze al jaren niet meer aan hadden gedacht. Tijdens hun tocht ontmoeten zij Edwin, een jonge Saksische knul en Winstan, een al wat oudere Saksische ridder. Edwin blijkt gebeten door een jonge draak (het is niet duidelijk waar het beestje vandaan komt), Winstan weet dat hij nu onder de ban van de oude draak is en hem naar haar zal leiden. Omdat Winstan van zijn koning opdracht heeft gekregen de draak te doden, neemt hij Edwin, die uit zijn dorp verbannen is, onder zijn hoede. Axl en Beatrice reizen met hen mee. In hun geheugen dwarrelen steeds meer herinneringen omhoog; mooi en slecht. Hun liefde voor elkaar lijkt er alleen maar door te groeien; het feit dat ze in het gezelschap van Winstan nogal eens tegen geweld aanlopen maakt dat ze elkaar steunen. Op weg naar de draak komen ze natuurlijk Gawain tegen. Omdat hij vermoedt dat Winstan zijn draak wil doden, helpt hij waar hij kan en werkt hij tegen waar hij kan. Toch kan Gawain niet voorkomen, dat Winstan en Edwin samen met Axl en Beatrice op de plek arriveren waar de draak slaapt. Zijn smeekbede aan Winstan om de draak haar laatste jaren te gunnen, helpt niet. Winstan doodt eerst hem en dan de draak. Axl en Beatrice, die eerst achter het plan stonden om de draak te doden - zij willen hun geheugen terug -, realiseren ze nu pas wat dat betekent. Axl herinnert zich weer dat hij ooit ook een belangrijke ridder was die het niet eens was met een wrede beslissing van Arthur, hij herinnert zich ook weer het overspel van Beatrice; samen weten ze weer dat hun zoon begraven ligt op een klein eilandje. Axl met name realiseert zich dat zijn negatieve gevoelens over het overspel en de dood van hun zoon door hun jarenlange samenzijn langzaam maar zeker weggeëbd zijn. Toch laat Ishiguro ons op het laatst in onzekerheid of Axl samen met zijn Beatrice (ernstig ziek en per pagina zieker aan het worden) de overstap maakt naar het eiland waar hun zoon begraven ligt. Het boek eindigt met Axl die weg beent van het bootje waar alleen Beatrice inpast. Het is niet duidelijk of hij op de veerman wacht en later oversteekt.
The Buried Giant sprak mij aan, omdat ik de schrijfstijl prachtig vond: verstild, langzaam. Ook de hele sfeer waarin verwarring over het verleden voortdurend tot (niet-gestelde) vragen leidt, vond ik mooi. Het deed mij daardoor denken aan middeleeuwse Arthuriaanse romans. De aanwezigheid van draken, betoveringen en rare monsters draagt daar natuurlijk bepaald aan bij. The Buried Giant sprak mij ook aan, omdat Ishiguro één van mijn lievelingsridders een nobele dood gunt. De oude Gawain is ondanks zijn stramme lichaam waardig en blijft staan achter het besluit van Arthur om mensen van hun geheugen te verlossen. Hij ziet het nog steeds als een goede oplossing en ziet ook terecht wat er gaat gebeuren wanneer de draak sterft: oorlog en wreedheid. Als lezer kun jij je echter de vraag stellen of de betovering de oplossing is. Saksen en Britten hebben weliswaar al jarenlang niet met elkaar gevochten, ze zijn ook hele mooie herinneringen kwijtgeraakt en of je ze dat zou moeten aandoen? Een prachtige roman waarvan ik vermoed dat die niet iedereen zal aanspreken. Daarvoor is hij te mythisch en wellicht te langzaam. Ben je wel in voor die sfeer, lezen!


woensdag 18 maart 2015

Philip Hensher || The Emperor Waltz

Toegegeven, The Emperor Waltz is goed geschreven en boeiend. Hensher sleept je mee in het leven van een diverse groep mensen. Ik heb echter één probleem met The Emperor Waltz: de structuur. Hensher heeft er namelijk voor gekozen het lijvige boek op te delen in meerdere verhaallijnen. Het zal wel aan mij liggen, maar ik ga er dan vanuit dat er een rode draad door die verhaallijnen loopt. Maar laat die nu of moeilijk vindbaar zijn of er wel heel erg duimendik bovenop liggen. Twee verhaallijnen zijn het belangrijkste: Bauhaus in Duitsland vanaf de oprichting tot aan een inval door Nazi's en de Big Gay Bookshop in Londen. Waar Bauhaus rustig bijna kabbelend begint met een schuchtere student die aan zijn eerste jaar begint en eindigt met een inval door Nazi's, begint de Big Gay Bookshop met provocaties, heftige familieproblemen en discrimatie en eindigt al kabbelend met de voormalige eigenaar en medewerker van de boekwinkel die volledig gesetteld zijn. Wat mij betreft had Hensher het bij deze twee verhaallijnen mogen laten. Het contrast tussen de twee verhalen is mooi, zowel qua inhoud als qua stijl (formeel in Duitsland, losjes in Londen). De overeenkomst ligt er weliswaar duimendik bovenop (staan voor je keuzes, voor je leefstijl, ook in moeilijke omstandigheden) maar werkt wel. Het is vooral grappig dat er in beide verhaallijnen genoten wordt van de Emperor Waltz van Strauss en dat één van de Bauhaus-kunstenaars de theepot maakt die door de eigenaar van de Big Gay Bookshop gekocht wordt. Ik zie persoonlijk de toegevoegde waarde niet van de andere verhalen: een groep jongeren die - terwijl hun ouders in de woonkamer met elkaar converseren - aan de peppillen gaan (en ondertussen ook een keer naar die wals luisteren), een auteur die met een ernstig ontstoken voet in het ziekenhuis belandt (blijkt Hensher zelf te zijn maar dat had ik niet eens in de gaten) en de marteldood van één van de eerste christelijke heiligen in de 3e eeuw in Egypte (ook nog eens zeer ongeloofwaardig ook). Ja, ook in deze verhaallijnen zit dezelfde rode draad van 'staan waarvoor je staat' maar op het moment dat ik me 50 pagina's afvraag wat ik in vredesnaam met die Egyptische dame moet, gaat er toch iets mis in mijn leesbelevenis. Oftewel, wat mij betreft had Hensher in dit geval moeten laten zien dat zich in de beperking de meester toont. The Emperor Waltz had zich moeiteloos kunnen beperken tot Bauhaus en Big Gay Bookshop en was dan wat mij betreft sterker geweest.




https://www.youtube.com/watch?v=j3Mwa23WCIA

dinsdag 10 maart 2015

Tim Winston || Eyrie

Eyrie heeft twee hoofdpersonen: Tom Keely en de stad waar hij woont, Perth. Keely brengt zijn dagen door op de hoogste verdieping van een ooit modern flatgebouw - een uitkijkpost, de vertaling van eyrie. Het gaat niet goed met Keely: hij is zijn baan als woordvoerder van een belangrijke milieubeweging kwijt door een stomme opmerking die hij op TV heeft gemaakt, zijn ex heeft hem verlaten nadat zij het kind van haar minnaar heeft laten weghalen. Hij vlucht weg in pillen en drank. Zijn geagiteerde gemoedstoestand wordt gereflecteerd in de schrijfstijl van Winston: korte zinnen (vaak zelfs enkele woorden), jachtig, druk. Niet gemakkelijk om te lezen, het wringt en schuurt. Dat Winston een meester is in vloeiende prachtig opgebouwde zinnen, blijkt vooral op momenten dat Keely zich beter voelt. Een van de redenen daarvoor is de toevallige ontmoeting met zijn vroegere buurmeisje en haar kleinkind Kai. Ook zij wonen op die hoogste verdieping en langzaam maar zeker lopen hun levens in elkaar over. Keely voelt zich steeds verantwoordelijker voor Kai. Hij vermoedt dat het niet goed gaat met de zesjarige en houdt een oogje in het zeil. Twee gebeurtenissen leiden uiteindelijk tot een gruwelijke apotheose.
 Keely beweegt zich door de stad en door zijn ogen leren wij (de mindere kant van) Perth kennen. Toeristen, jonge professionals, surfers, zwervers, Keely ontmoet ze allemaal. Ook hier geldt: Keely's stemming wordt vertaald naar gelijksoortig taalgebruik. En omdat hij over het algemeen slecht in zijn vel zit, schrijft Winston kort, jachtig, zenuwachtig. In theorie een geslaagde combinatie tussen personage en schrijfstijl, maar in de praktijk leidde het bij mij tot een afkeer om verder te lezen. Het is dat ik weet dat Winton anders kan en dat ik wilde weten wat met Kai zou gebeuren, anders had ik er misschien de brui aangegeven. Eyrie is geen 'lees maar lekker weg'-boek, integendeel, het eist van de lezer dat deze zich overgeeft aan de schrijfstijl. Mij lukte dat slechts gedeeltelijk, jammer.



zaterdag 7 maart 2015

Emily St. John Mandel || Station Eleven

In Station Eleven beschrijft Mandel wat er gebeurt wanneer een dodelijk griepvirus, de Georgian Flu, toeslaat en de wereldbevolking drastisch reduceert: de dingen die wij normaal vinden (denk: elektriciteit, stromend water, internet, vliegen, eten) zijn er niet meer. De overlevenden zijn teruggeworpen op hun eigen inventiviteit, agressiviteit of godsdienstwaanzin. Mandel volgt meerdere karakters in haar boek die allemaal één gemeenschappelijke bekende hebben: acteur Arthur Leander. Omdat ze niet allemaal de griep overleven, krijgen we van sommigen vooral achteruitblikken en van anderen achteruitblikken én momentopnames. Dat zorgt ervoor dat het boek levendig van opbouw is en het leven voor en na de griep vanuit meerdere kanten belicht. Ik moet bekennen dat ik het leven vóór de griep superieur vond aan het leven na de griep. De belevenissen van theatergroep Travelling Symphony en de strijd met The Prophet deden mij teveel denken aan Mad Max, The Road en Blade Runner, maar dan net niet. Ik was echter zeer te spreken over de wijze waarop Mandel beschrijft hoe Jeevan, Miranda of Clark zich voorbereiden op de dood of een leven na de griep. De scene waarin Miranda doodziek op een strand naar gestrande schepen kijkt en hoopt dat de bemanning buiten gevaar is, maakte op mij zeer veel indruk. Mandel oversteeg daar absoluut het clichématige. Ook de wijze waarop Clark, gestrand op een vliegveld, zijn leven samen met de andere overlevenden oppakt, is prachtig beschreven. Mandel verheerlijkt niets, ze laat duidelijk zien dat de overlevers overleven omdat ze harde keuzes maken. Het vliegtuig dat bewust aan de rand van het vliegveld wordt geparkeerd, laten Clark en de zijnen met rust, zij weten dat degenen aan boord besmet zijn met de griep. De man die een vrouw verkracht, wordt zonder pardon het bos ingestuurd, op weg naar een zekere dood. Clark verzamelt objecten van vroeger (I-phone, schoenen met hoge hakken) en langzaam maar zeker groeit zijn verzameling. Aan het einde van de roman arriveren de Travelling Symphonie en The Prophet bij het vliegveld en leveren daar hun laatste strijd; de profeet blijkt de enige zoon van Arthur. Toneelspeelster Kirsten, die ooit als kind op het toneel stond met Arthur, doneert daar het stripboek dat zij op de avond van Arthur's dood van hem had ontvangen: Station Eleven, geschreven door Arthur's ex Miranda. Een stripboek dat zeer veel gelijkenis toont met de wereld na de griep: een groep gestrande astronauten die elkaar bevechten omdat zij van mening verschillen over hun toekomst.
In Station Eleven komen op het einde alle lijntjes bij elkaar, letterlijk en figuurlijk. Slechts één personage ontbreekt: Jeevan. Ik vermoed dat hij in het dorp is dat vanuit de verkeerstoren van het vliegveld gesignaleerd is: het is verlicht, de eerste tekenen van beschaving komen weer terug.


zondag 1 maart 2015

Naomi Wood || Mrs. Hemingway

Na het lezen van Mrs. Hemingway vroeg ik me af wat ik nu eigenlijk van Hemingway vond. En ik merkte dat ik op twee sporen hinkte: Hemingway de auteur en Hemingway de man. Over de eerste kan ik kort zijn: het is minstens 30-35 jaar geleden dat ik iets van hem gelezen heb en ik realiseer me dat ik er toen misschien te jong voor was. Hemingway de auteur zou dus de herkansing in moeten. Aan Hemingway de man heb ik me altijd gestoord: een enorme macho die oorlog, stierenvechten en de jacht verheerlijkt en veel te veel dronk, ik heb er weinig mee. Dat beeld wordt in Mrs. Hemingway bevestigd en nog aangevuld met dat van Hemingway de overspelige echtgenoot. Maar dan wel eentje die vier vrouwen voor eeuwig aan zich verbond. Naomi Wood schetst een beeld van zijn vier echtgenotes, Hadley, Fife, Martha en Mary, en door hun ogen een beeld van de auteur. Mrs. Hemingway is onderverdeeld in vier delen en in elk deel vertelt één echtgenote haar verhaal. Dat verhaal kent in alle gevallen één rode draad: de volgende Mrs. Hemingway heeft zich al aangekondigd. De vier mevrouwen Hemingway vertellen dan ook vooral een verhaal van afscheid nemen van een man van wie ze zielsveel houden. In het geval van Mary is het afscheid definitief: zij kijkt terug op haar leven met de man die net zelfmoord heeft gepleegd. De vier mevrouwen Hemingway verschillen onderling. Hadley is bescheiden en offert zichzelf op om haar echtgenoot gelukkig te maken. Zij past niet echt in het mondaine wereldje van Amerikanen in Europa en kan niet voorkomen dat Hemingway verliefd wordt op een sprankelende schoonheid; Fife is een 'socialite' die Hemingway financieel maar ook redactioneel ondersteunt. Zij verliest het vooral van zijn drang naar actie en opwinding; in de jaren van haar huwelijk verblijft Hemingway vaak en lang in Spanje waar hij twee van zijn belangrijkste romans situeert en met zijn nieuwe geliefde samenwoont: Martha. Martha is een carrièrevrouw, een schrijfster. Zij houdt weliswaar veel van Hemingway maar heeft geen behoefte aan een huwelijk laat staan kinderen. Zij verliest haar echtgenoot aan de vrouw die haar carrière laat voor wat die is om met Hemingway te kunnen trouwen, Mary. Zij staat bij hem wanneer hij gaat jagen en vissen, ze stimuleert hem om te schrijven en verzorgt vooral de alcoholist die ten onder gaat aan depressies. Door hun ogen ontstaat langzaam maar zeker het beeld van een charmante en tegelijkertijd ongelooflijk onzekere man die niet zonder echtgenote kan. Hij is afhankelijk van haar aandacht, van haar bewondering voor hem; wie zij is, doet er in wezen niet zo toe.
Door de opzet van Mrs. Hemingway gaat de roman niet zozeer over de vraag of er een nieuwe Mrs. Hemingway komt, en zo ja wie, maar over de vraag hoe de oude en nieuwe Mrs. Hemingway op elkaar, op zichzelf en op hun echtgenoot reageren. Daar zit de pijn en de ontroering, dat maakt Mrs. Hemingway een zeer lezenswaardige roman. Wood is er bovendien ook in geslaagd de onzekere man achter de macho te laten zien. Hemingway is nog steeds de macho, de branieschopper maar met een wat kleiner hart dan over het algemeen getoond. Ik ga toch maar eens op zoek naar The Sun Also Rises, For Whom The Bell Tolls of The Old Man and The Sea.